Betonarme bir enkesitin çatlama, elastik ve plastik bölgelerdeki davranýþýnýn belirlenmesi, akma ve taþýma gücü arasýndaki herhangi bir sýnýr durumda (kullanýlabilirlik, hasar kontrolü, can güvenliði vb.) þekildeðiþtirme durumunun belirlenmesi ve ayrýca, elemanýn kuvvet – deformasyon – süneklik iliþkisinin belirlenmesi amacýyla moment – eðrilik analizine ihtiyaç duyulur. Tasarým yönetmeliklerinde belirtilen sýnýrlar içerisinde, ilk akma eðriliðinin büyük ölçüde enkesit karakteristiklerine baðýmlý olduðu, buna karþýn dayanýmdan baðýmsýz olduðu bilinmektedir. Bu çerçevede, moment – eðrilik davranýþýnýn iki doðru parçasý ile idealleþtirilmesiyle elde edilen eþdeðer akma eðriliði, normal kuvvet düzeyi ve boyuna donatý oranýnýn çok geniþ bir bölgesi için çoðunlukla sabit alýnmaktadýr. Bu çalýþmada, yapý sistemlerinin þekildeðiþtirme esaslý sismik tasarýmýnda ve deðerlendirilmesinde önem arz eden eþdeðer akma eðriliðine etkiyebilecek farklý davranýþ büyüklükleri kare enkesitli betonarme bir kolon üzerinde irdelenmiþtir. Çalýþma kapsamýnda, enkesit boyutu ve donatý akma dayanýmý sabit tutularak, normal kuvvet düzeyi (P/Agfc' = 0 ~ 0.5), boyuna donatý oraný (ro = %0.5 ~ %4) ve beton basýnç dayanýmýnýn (fc' = 20 ~ 60 MPa) parametrik deðiþtirildiði çok sayýda kolon modelinin moment – eðrilik analizleri yapýlmýþ ve ilgili büyüklüklerin akma eðriliði üzerindeki baðýmsýz ve birleþik etkileri araþtýrýlmýþtýr. Kolon enkesitlerine ait akma durumlarýnýn belirlenmesinde normal kuvvetin düzeyine baðlý olarak, P/Agfc' < 0.3 için donatý çeliðinin akmasý, P/Agfc' = 0.3 için donatý çeliðinin akmasý ve/veya betonun ezilmesi, P/Agfc' > 0.3 için ise betonun ezilmesi hakim olmuþtur. Elde edilen sonuçlar, eþdeðer akma eðriliði üzerinde boyuna donatý oraný ve beton basýnç dayanýmýnýn baðýmsýz etkileri düþük düzeyde olmasýna karþýn, normal kuvvet düzeyi ile birleþik etkilerinin önemli olabileceðini göstermiþtir.
Anahtar Kelimeler: Eþdeðer Akma Eðriliði, Betonarme Kolon, Moment – Eðrilik Analizi, Normal Kuvvet Düzeyi, Donatý Oraný, Beton Basýnç Dayanýmý
|