Haddeleme yoluyla üretilen ve otomotiv sektöründe kullanýlan sac malzemelerde ihtiyaç görülen en önemli özellikler mukavemet ve hafifliktir. Artan rekabet ortamýyla birlikte kullanýlan sac malzemelerde araç güvenliði ve yakýt tüketimine doðrudan etki eden bu iki özelliði iyileþtirme ihtiyacý gün geçtikçe artmakta ve bu durum yeni üretim teknolojilerini de beraberinde getirmektedir. Günümüzde kesit boyunca farklý kalýnlýða sahip sac parçalar tek operasyon ile üretilebilmektedir. Bu amaçla farklý kalýnlýklardaki saclarýn kaynakla birleþtirilmesi (Tailor Welded Blanks - TWB) veya haddeleme yöntemi kullanýlarak bölgesel ezmenin gerçekleþtirilmesi (Tailor Rolled Blanks-TRB) tercih edilebilmektedir.
Bu çalýþmada, ülkemizde kullanýmýna rastlanmamýþ olan bu yöntemin uygulanabileceði yeni tasarým bir hadde makinasýnýn yapýsal analizi üzerine çalýþýlmýþtýr. Hadde makinasýnýn tasarýmý üzerinden sonlu elemanlar metodu kullanýlarak zorlanmasý muhtemel merdane kýsýmlarýnýn að (mesh) yapýsý oluþturulmuþtur. TRB yönteminin bir örneði olarak haddeleme koþullarý (malzemenin kalitesi, hat hýzý, ezme miktarý deðiþimleri) dikkate alýnmýþ, hadde makinasý ve ekipmanlarýnýn tasarýmý yapýlmýþtýr.
DP600+Z malzemenin istenen hat hýzýnda üretimi için gereken dýþ kenar bölgelerindeki ezme kuvveti formülasyon yardýmýyla hesaplanmýþtýr. Uygulama öncesi, simülasyon çalýþmalarý yardýmýyla ezilen bölgelere gelen kuvvetler yaklaþýk 5000 kN olarak hesaplanmýþtýr. Bunun neticesinde, DP600+Z malzemenin 2.3 mm’den 1.8 mm’ye indirilmesi simüle edilerek, son kalýnlýk deðerinin bölgesel deðiþimi elde edilmiþtir. Ayrýca, simülasyon verilerine dayanarak hesaplanan yapýsal analiz sonucunda, merdanelerdeki esneme miktarý hesaplanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Hadde Makinasý, Haddeleme, Yapýsal Analiz, Tailor Rolled Blanks, DP600.
|
