Yüksek adetli ve karmaþýk geometrili parçalarýn üretiminde en çok kullanýlan alüminyum þekil verme teknolojilerinin baþýnda alüminyum yüksek basýnçlý döküm metodu gelmektedir. Yüksek adetli üretim proseslerinde meydana gelen kalite hatalarý da kýsa sürede çözülemez ise yüksek adetlerde parçanýn ýskarta olmasý beklenmektedir. Proses kontrolünün saðlýklý olmadýðý durumlarda çok ciddi kalite maliyetleri oluþabilmektedir. Bu durumlar arasýnda en sýk karþýlaþýlan sorun genelde porozitelerdir. Hidrojenin sývý alüminyum içinde çözünürlüðü katýsýna göre çok yüksektir, bu durum alüminyum yüksek basýnçlý döküm prosesinde porozite oluþumunu tetikleyerek kalite hatalarýna sebep olmaktadýr. Alüminyum yüksek basýnçlý döküm hatlarýnda sývý metale bekletme ocaðýna gelmeden uygulanan gaz giderme operasyonu porozite oluþumlarýnýn azaltýlmasý amacýyla yaygýn olarak kullanýlmaktadýr. Bu operasyonda amaç sisteme entegre edilen gazýn ufak parçalara ayrýlarak sývý metal içinde çözünmüþ hidrojenin yüzeye taþýnmasý ve bu sayede porozite oluþumunun azaltýlmasýdýr. Bu çalýþmada alüminyum yüksek basýnçlý döküm ile üretilen ürünlerde çok yaygýn olarak kullanýlan % 10.5 - % 13.5 Si içeren EN AC 44500 ve % 8 - % 11 Si içeren EN AC 46000 alaþýmlarý ayný sýcaklýkta (705 C) ayný parametreler ile azot gazý kullanýlarak gaz giderme operasyonuna tabi tutulmuþtur. Gaz giderme öncesi transfer potasýnda ve gaz gidermenin hemen sonrasý düþürülmüþ basýnç testleri (ing. Reduced Pressure Test, RPT) ile yoðunluk endeksleri ölçülmüþ ve gaz gidermenin farklý alaþýmlardaki porozite oluþumuna olan etkisi incelenmiþtir. Kesitten alýnan makro görüntüler ile porozite oluþumlarý karþýlaþtýrýlmýþtýr. Daha yüksek silisyum içeren EN AC 44500 alaþýmýnda gaz gidermenin daha verimli olduðu gözlenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Alüminyum, Yüksek Basýnçlý Döküm, Porozite, Gaz Giderme, RPT
|