Osmanlý devletinde Tanzimat’ýn ilanýyla artan “modernleþme-batýlýlaþma” giriþimleri, devlet yapýsýna ve devletten baðýmsýz kimliðiyle Osmanlý kültürel-sosyal hayatýnda önemli bir yer tutan vakýflarýn iþleyiþine doðrudan ya da dolaylý olarak müdahale edilmesini gerekli kýlmýþtýr. Tanzimat’ýn etkisiyle, mevcut kurumlarýn iþleyiþinde reformlara gidilirken yeni kurumlarýn da temeli atýlmýþtýr. Devlet, Tanzimat reformlarýyla aldýðý birçok deðiþim kararýný zamana yaymýþ ve kendi güncel paradigmasýný yeni kurumlar oluþturarak adým adým inþa etmeye baþlamýþtýr. Yeni paradigmanýn temeli her þeyden önce eðitime dayandýðýndan en radikal deðiþimlere de eðitim alanýnda giriþilmiþtir. Vakýf temelli ve kendi programlarý olan okullardan doðrudan devletin sistematiðini düzenlediði okullara dönüþ gerçekleþtirilmiþtir. Medreseler ve sýbyan mekteplerin yerini modern okullar almaya baþlamasýnýn temelleri bu yeni dönüþümün etkisiyle olmuþtur. Bu dönüþümlerle birlikte eðitimden beklentilerde deðiþmiþ, teknik ve fenni okullarýn kurulmasýna ihtiyaç duyulmuþtur. Ýstanbul merkezli baþlayan modern okullarýn açýlmasý sonrasýnda taþra vilayetlerin merkezlerine yansýmýþtýr. Modern eðitim kurumlarýnýn açýldýðý vilayet merkezlerinde hýzlý bir okullaþma süreci yaþanmýþ ve batý tarzý yeni eðitim modeli tüm yurda yayýlmýþtýr. Öte yandan bu dönemde, nüfusunun ekseriyeti kýrsal kesimde yaþamakta olan halk, Osmanlý devletinde tarýma bilimsel bir arka plan kazandýrýlmasý diðer önemli bir ihtiyaç olarak ortaya konulmuþtur. Bu çalýþmada Osmanlý döneminde önemli bir kültür mirasýmýzdan olan Bursa Ziraat Mektebi’nin tarihsel deðeri, mimari kimliði ve kentsel-koruma disiplini çerçevesinde yýllar içerisinde geçirdiði dönüþümler üzerinden incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Modernleþme, Eðitim Yapýlarý,Bursa Tanzimat, Ziraat Mektebi
|
