Öz: Giriþ: Kýyý alanlarý, doðal arazi yapýsý ve zengin doðal kaynaklarý ile önemli çevrelerdir. Bu çevreler su ile kara iliþkisini, kýyý alanlarýndaki farklý dokular (güneþ-kum-deniz-bitki-kayalýk gibi) arasýndaki iliþkiyi yansýtýrlar. Kentlerdeki kýyýlar alanlarý toplumun ekonomik, sosyal ve kültürel iliþkisini de yansýtýrlar. Kent ile birçok farklý noktada baðlantýsý olan kýyýlar kentli için çeþitli kullaným olanaklarý sunarlar. Bunlar; ulaþým, ticaret, sanayi, endüstri, turizm ve rekreasyon gibi kullanýmlardýr. Zamanla bu kullanýmlardan kaynaklý kýyý morfolojisi ve ekolojisinde bozulmalar meydana gelmektedir. Özellikle kýyý alanlarýndaki suyun varlýðý peyzaj planlamalarýnda rekreasyonel olanaklarý artýrmaktadýr. Kentlerde deniz, göl, nehir gibi su kenarlarý kentliler için alternatif yol olma niteliði de taþýmaktadýrlar. Bu alanlarda yeþilyollar, lineer parklar, yürüyüþ-bisiklet yollarý gibi koridor planlamalarý olabildiði gibi, insanlarýn su ile etkileþime girdiði, balýk tutma, yüzme, yelkenli kullanma vb. aktif etkinlikler için de planlama ve tasarýmlar gerçekleþtirilmektedir. Kentin doðal kýyý morfolojisi ve ekolojisi kimliði açýsýndan da önemli unsurlardýr. Bu nedenle kýyýlarýn Lynch’in kentlerde okunabilirlik konusunda ele aldýðý beþ önemli unsurdan biri olan sýnýr olma özelliði açýsýndan rolü de göz ardý edilemez.2014 yýlýnda mekânsal planlama hiyerarþisi konusunda gerçekleþtirilen yeni bir düzenleme ile “bütünleþik kýyý alanlarý planý” adlý bir planlama kademesi oluþturulmuþtur. 2014 tarihinde yayýmlanan bu plan kýyý alanlarýnýn korunmasý ve biyolojik çeþitliliðinin devam ettirilmesini sürdürülebilir kalkýnma ile saðlamayý amaçlamaktadýr. Bununla birlikte kýyý alan kullanýmýnda uyum ve dengeli olmaya teþvik etmek için bütünsel politika uygulanmasý gerektiðini savunmaktadýr. Ayrýca karar verme sürecinde kurumsallaþma ve yasal bir düzen saðlamasý gereðini vurgulamaktadýr. Yine bu ülkemize yeni bir bakýþ açýsý getirerek kýyýlarda bütün sektörel faaliyet ve planlarý, etkileþim alanlarýný, sosyal ve ekonomik konularý içeren bütünleþik bir yaklaþýmla ele almaktadýr. Bütünleþik kýyý alanlarý planlarý mekânsal amaç, strateji ve etkinlik önerilerinin ve yönetimsel planlarýnýn koruma kullaným dengesini saðlayacak þekilde oluþturulduðu stratejik planlardýr.
Amaç: Bu baðlamda; çalýþmada doðal kýyý özelliði gösteren ve çeþitli rekreasyon imkaný sunan Giresun kýyý bandýnda bozulmalara engel olmak hedeflenmektedir. Alanýn rekreasyonel olanaklarýnýn doðrultusunda peyzaj planlama ve tasarým kararlarý almak çalýþmanýn ana amacýný oluþturmaktadýr. Kapsam: Yapýlan bu çalýþma Giresun kentinin kýyý bandýnda gerçekleþtirilmiþtir. Bu kýyý bandý geçmiþten bu güne deðiþim göstererek geliþim göstermiþtir. Alana dolgu iþlemi yapýldýktan sonra kýyý bandýna doðal bir görüntü kazandýrýlmýþ ve sonrasýnda çeþitli rekreasyonel faaliyetler için kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Geliþen kýyý bandýný rekreatif amaçla kullaným, iþ yerleri sahipleri ve yerel halk için büyük bir olanak saðlamaktadýr. Çalýþma hafta içi 3 ve hafta sonu 2 olmak üzere toplamda haftada 5 gün için bahar aylarý olan Mart-Nisan aylarýnda belirlenmiþ 4 haftada gözlemler yapýlmýþtýr. Sýnýrlýklar: Kýyý bandý Giresun ilinin kýyý hattý boyunca yer almaktadýr. Çalýþma kýyý bandýnýn ana yol ile ayrýldýðý kýsýmlar ve yakýn çevresini tanýmlayan alanlarla sýnýrlandýrýlmýþtýr. Bu kapsamda yalnýzca 2 ay süre ile gözlem gerçekleþtirilebilmiþtir. Görüþmelerle tüm yýl için veri toplamaya çalýþýlmýþtýr. Yöntem: Bu yönde baþlangýçta alanýn rekreasyon olanaklarýný tespit etmek için mevcut alan kullaným haritasý oluþturulmuþtur. Yine davranýþ gözlemleri yapýlarak alanda mevcutta gerçekleþtirilen etkinlikler, alanýn kullanýcýlarý, kullanýcýlarýnýn alanda kalýþ süreleri, alana geliþ zamanlarý (hafta içi-hafta sonu-öðlen tatili, vb.), kaç kiþi ile alana geldikleri gibi birçok durum incelenmiþtir. Bunlar için gözlem formlarý oluþturulmuþtur. Kýyý bandýnda hafta içi 3 ve hafta sonu 2 olmak üzere toplamda haftada 5 gün için bahar aylarý olan Mart-Nisan aylarýnda belirlenmiþ 4 haftada gözlemler gerçekleþtirilmiþtir. Ayrýca kýyý bandý boyunca var olan iþletmelerdeki çalýþanlar ve iþ yeri sahipleri ile görüþmeler yapýlmýþtýr. Görüþmelerde alanýn kullaným durumu, geçmiþi bugünü ve deðiþimi sorgulanmýþtýr. Alanýn kullanýcý grubuna ait veriler, yine ilkbahar-yaz-sonbahar-kýþ sunduðu rekreasyonel olanaklarýna yönelik bilgiler elde edilmiþtir. Bulgular: Gerçekleþtirilen bu veri toplama yöntem ve teknikleri sonucunda Giresun kýyý bandýnýn doðal görüntüsünün korunarak kullanýmýnda çeþitlilik saðlayacak planlama tasarým kararlarý verilmiþtir. Alanda yüzme, yürüme, bisiklet sürme, futbol oynama, oturma dinlenme, manzara seyretme gibi etkinliklerin yanýnda yeme-içime ihtiyaçlarýnýn karþýlandýðý iþletmeler, düðün-niþan, vb. faaliyetlere imken veren mekânlar bulunmaktadýr.Sonuç: Bu çalýþma ile gerçekleþtirilen bu etkinlikler için koruma-kullanma dengesini saðlayacak, taþýma kapasitesini kontrol edecek mekân organizasyonlarý kurgulamaya yönelik planlama tasarým kararlarý verilmiþtir. Bu kararlar alana ait kararlar Google Earth’ten alýnan uydu görüntüleri üzerine iþlenerek sunulacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Kýyý alanlarý, Rekreasyon Planlama ve Tasarýmý, Gözlem Tekniði, Giresun.
|
