Çelik yapýlar, ülkemizde ve dünyada her geçen gün daha fazla önem kazanmakta, geçmiþe kýyasla daha fazla tercih edilmektedir. Ülkemizde, üç yýl öncesine kadar yapýsal çelik sektörünün hýzýný kesen belki de en önemli faktör, 1980 yýlýnda yürürlüðe giren, ancak teknoloji, literatür, malzeme ve uygulamadaki geliþmeler ýþýðýnda belirli aralýklarla güncellenmediði için çoðu modern çelik tasarým yönetmeliðinin gerisinde kalan Çelik Yapýlarýn Hesap ve Yapým Kurallarý (TS 648) baþlýklý tasarým dokümanýdýr. Hemen hemen tüm dünyada daha rasyonel ve çoðu zaman daha ekonomik tasarýmlar sunan sýnýr durumlara göre tasarým yöntemlerine geçilirken, ülkemizde tam 36 yýl boyunca çelik yapý tasarýmýnda emniyet gerilmeleri yöntemi kullanýlmaya devam edilmiþtir. Nihayet, 2016 yýlýnda, Çelik Yapýlarýn Tasarým, Hesap ve Yapým Esaslarýna Dair Yönetmelik’in (ÇYTHYEY) yürürlüðe girmesiyle ülkemizde de çelik yapý tasarýmýnda taþýma gücü yöntemine geçilmiþtir. Özellikle ÇYTHYEY’nin yürürlüðe girmesinden önce, ülkemizde ya da Avrupa’da uygulanan önemli ve özel tasarým projelerinde Avrupa Çelik Yönetmeliði’nin (EC3) kullanýldýðý bilinmektedir. Günümüzde de bazý özel projelerde, EC3’ün kullanýmý devam etmektedir. Bu çalýþmanýn amacý, eksenel basýnç kuvveti etkisindeki H-enkesitli hadde profillerin ÇYTHYEY ve EC3’e göre tasarým ilkelerini karþýlaþtýrarak, iki güncel tasarým dökümaný arasýndaki temel farklýlýklarý ortaya koymak; ayrýca, ülkemizde yaygýn þekilde kullanýlan H-enkesitli hadde profillerin farklý boy ve çelik kalitelerindeki tasarým eksenel basýnç kuvveti dayanýmlarý ile tasarým enkesit/burkulma dirençlerini hesaplayarak, Türkiye ve Avrupa çelik yapý tasarým yönetmeliklerinin güvenlik seviyelerini kýyaslamaktýr. Dayaným/direnç hesaplarýnda, eðilmeli, burulmalý ve yerel burkulma modlarý ele alýnmýþtýr. Ýncelenen profillerde, dayaným oranlarýnýn hem çelik kalitesine hem de burkulma boyuna baðlý olduðu, kýsa ve uzun kolonlarda EC3’ün, orta boy kolonlarda ise ÇYTHYEY’in güvenli tarafta kaldýðý belirlenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Çelik kolon, Çelik Yapýlarýn Tasarýmý, Hesap ve Yapým Esaslarýna Dair Yönetmelik (ÇYTHYEY), Eurocode 3 (EC3), H-Enkesitli hadde profiller, Tasarým eksenel basýnç kuvveti dayanýmý, tasarým burkulma dir
|
