Keywords:

Öz:Giriş: “Herkes için tasarım” ürünlerin, çevrenin, programların ve hizmetlerin özel bir ek tasarıma veya düzenlemeye gerek duyulmaksızın, mümkün olduğunca herkes tarafından kullanılabilecek şekilde tasarlanmasıdır. Toplumdaki bütün bireyler için tam ve fiziksel yeterliliğin geçici bir durum olduğu ve herkesin yaşamının bir bölümünü bazı kısıtlılıklarla geçireceği ya da geçirme olasılığı olduğu gerçeğinden yola çıkılarak herkes için tasarım anlayışında amaç toplumdaki tüm kullanıcıları memnun etmektir. Tasarım anlayışında hedef kitle olarak engelli, geçici yada kalıcı özürlülük durumu yaşayan bireyler, genç, yaşlı, çocuk, vb. “herkes” temel alınmaktadır. Çocuk da herkes için tasarım kavramının hitap ettiği herkes kavramı içine girmektedir.Diğer taraftan çocuğun gelişmesinde, sosyalleşmesi ve toplumun bir üyesi haline gelmesinde, birebir etkileşim içinde bulunduğu fiziksel çevrenin etkisi büyüktür. Çocuğun fiziksel çevresini oluşturan mekanlardan birisi de çocuk oyun alanlarıdır. Çocuk için yaratılan çocuk oyun alanları çocuğun gelişiminde önemli yer tutan mekânların başında gelmekte ve çocuğun en önemli aktivitesi olan “oyun” eylemine ve dış mekândaki aktivitelerine olanak sağlayan mekânlardır.Çocuk oyun alanları oyun yoluyla çocuğun sorumluluk duygusunun gelişimine yardımcı olup, işbirliği ve dayanışma duygusu ve toplum içinde girişkenliğini artırarak, gelişiminde pozitif bir etkiye sahiptir. Ayrıca çocuğun motor, bilişsel, sosyal, duygusal gelişimini, yaratıcılığını, problem çözme yeteneğini zenginleştirirken, çocuğun doğa ile iletişime geçmesine de olanak sağlamaktadır. Günümüzde taşıt trafiği ile tehlikeli mekanlar haline gelmiş ve yoğun yapılaşmış kent mekanında oyun alanları neredeyse çocuğun oyun eylemine cevap veren tek mekan olması nedeni ile büyük önem arz etmektedir. Türkiye'de 0-18 yaş grubunda 9 milyon özürlü ya da özel ihtiyaçları olan çocuğun olduğu tahmin edilmektedir. MEB verilerine göre ise Türkiye'de 4-18 yaşları arasında 1 milyon 100 bin özürlü çocuk bulunmakta, bu çocukların 45 binini görme, 130 binini işitme, 500 binini zihinsel, 300 binini hareket engelleri çocuklar oluşturmaktadır. Oyun ve çocuk oyun alanları tüm çocuklar gibi engelli çocukların da gelişimleri açısından önemlidir. Amaç:Bu çalışmada dünyadaki herkes için tasarım kriterleri doğrultusunda düzenlenmiş çocuk oyun alan örneklerinin irdelenmesi amaçlanmıştır. Kapsam:Çalışma bu konuda dünyada gerçekleştirilmiş çocuk oyun alanlarının irdelenmesine dayanmaktadır. Çalışmanın yöntemini literatür çalışması oluşturmaktadır. Bu amaçla dünyada herkes için tasarım anlayışı doğrultusunda gerçekleştirilmiş çocuk oyun alanları değerlendirilmiştir. Bulgular:Çalışma kapsamında değerlendirilen çocuk oyun alanları incelendiğinde tümüyle herkes için tasarım anlayışının kriterlerini karşılayan örneklerin çok olmadığı da görülmektedir. Genel olarak çocuk oyun alanı örnekleri erişilebilir tasarım örnekleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Erişilebilir tasarım yalnızca engelli bireylerin ihtiyaçlarının özellikle dikkate alındığı bir tasarım konseptidir. Dolayısıyla bu konudaki örnekler genelde tekerlekli sandalye kullanan fiziksel engeli bulunan çocukların ihtiyaçlarına uygundur. Görme, duyma, zihinsel engelli vb.çocukların da kullanımına uygun düzenlemelerin olduğu çocuk oyun alanları çok çeşitli değildir. Sonuç: Toplumda yer alan çocukların tümü sağlıklı ve tam fiziksel yeteneğe sahip çocuklar değildir. Çocuk oyun alanlarının tüm çocuklar gibi engelli çocukların da gelişimleri açısından önemi doğrultusunda çocuk oyun alanlarının herkes için tasarım anlayışı doğrultusunda düzenlenmesi önem kazanmaktadır. Bu tasarım anlayışı doğrultusunda düzenlenmiş çocuk oyun alanları engelli çocukların da hem fiziksel hem sosyal gelişimlerini olumlu yönden etkileyecektir. Ayrıca engelli çocuklar ile engelli olmayan çocukların beraber oynaması, engelli olmayan çocukların farkındalığını artıracaktır. Sonuç olarak çocuk oyun alanlarının herkes için tasarım anlayışı doğrultusunda tasarlanması hem engelli hem de engelli olmayan çocuklar açısından önem taşımaktadır. Bu durumda tüm yetenek ve kabiliyetteki çocuklarının birbirleriyle oynamalarına olanak sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler: Herkes İçin Tasarım, Erişilebilir Tasarım, Çocuk Oyun Alanları.