Öz: Giriþ: Ýç mekan tasarýmý ilk çaðlarda insanlarýn yatma, yeme ve depolama gibi gereksinimleri için kendilerine mekan düzenlemeleri yapmalarý ile baþlayan bu kültür, 17-18. Yüzyýllarda teknoloji geliþimi ile tasarým anlayýþýný bütünleþtirerek konut ve mobilyalarda yansýmaya baþlamasýyla devam etmektedir. 17. Yüzyýl sonrasýnda meslek eðitimine aðýrlýk verilerek akademiler ön plana çýkmaya baþlamýþtýr. Ýlk düzenli programa sahip sanat akademisi olan Güzel Sanatlar Okulu (Ecole des Beaux –Arts) Fransa’da kurulmuþtur. Atölye eðitimleri ve ders biçimleri ile günümüz tasarým eðitimi temellerini oluþturan okullardan biri olduðu görülmektedir. 1919 yýlýnda ise tasarým, sanat, zanaat, mimarlýk eðitimlerini bir çatýda toplayan Bauhaus Okulu (Das Staatliche Bauhaus) Almanya’da kurulmuþ, günümüz Temel Tasarým eðitimi temelleri bu okulda atýlmýþtýr. 19. Yüzyýlda Endüstri Devrimi ile teknik geliþmeler yaþanarak iç mekan tasarýmýnda biçimsel ve iþlevsel öncelikleri sorgulayan akýmlarýn ortaya çýkmasý ve yaygýnlaþmasýyla bu alanda eðitimler görülmektedir. Öncelikle meslek eðitimi kurslarla verilmeye baþlanmýþtýr ve ilk kurs açan okul New York Uygulamalý Güzel Sanatlar Okulu (New York School of Applied Arts) olarak bilinmektedir. Mesleðin doðuþu ve geliþimi ile birlikte meslek eðitimi alanýnda geliþmeler görülmeye baþlanmýþtýr. 1964 yýlýnda Ýç Tasarým Eðitimcileri Konseyi (Interior Design Educators Council) ve ardýndan Ýç Tasarým Eðitim Araþtýrmalarý Kurumu (Foundation for Interior Design Education Research) kurulmasý ile mesleki eðitim ve eðitim programlarý tartýþýlmaya baþlanmýþtýr. 1970 yýlý ve sonrasý meslek kuruluþlarý ve meslek odalarý oluþmaya, mesleki hak ve sýnýrlýlýklar konusunda çalýþmalar yapýlmaya baþlanmýþtýr. 20. Yüzyýlda içmimarlýk meslek dalý olarak tanýnmaya, profesyonel uygulamalar yapýlmaya baþlanmýþ iç mekan tasarýmý akýmlarý ve uygulamalarý ile uluslararasý bir biçime dönüþmüþtür. Amaç: Bu araþtýrma sanat ve tasarým eðitimi içerisinde içmimarlýk meslek eðitiminin yerini ve özellikle de Türkiye’deki eðitim tarihini aktarmak amacý ile gerçekleþtirilmiþtir. Kapsam: Bu çalýþmada genel olarak mesleki geliþimin tarihsel sürecinin aktarýlmasý hedeflenmekte ve Türkiye’deki içmimarlýk eðitim tarihini kapsamaktadýr. Sýnýrlýlýklar: Ýçmimarlýk mesleði eðitiminin geliþimi aktaran bu çalýþmada Türkiye’deki eðitim geliþimine ve 2017 yýlý Ýçmimarlýk, Ýçmimarlýk ve Çevre Tasarýmý bölüm bilgilerine yer verilmektedir. Yöntem: Araþtýrmada yöntem olarak nitel araþtýrma, literatür ve kaynak tarama kullanýlmýþtýr. Bulgular: Türkiye’de içmimarlýk eðitimi öncesinde meslek eðitiminin ahilik tarafýndan üstlenmiþ bir yapý olduðu görülmektedir. Hem çýrak yetiþtirmek hem de ahlak eðitiminin bir arada verildiði bu yapýda meslek eðitimi uygulamalý olarak gerçekleþtirilmektedir. Endüstri Devrimi ile birlikte 1795 yýlýnda mühendislik ve mimarlýk alanýnda bugünkü adýyla Ýstanbul Teknik Üniversitesi (Mühendishane-i Berri Hümayun) ile sanat eðitiminde ise bugünkü adýyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (Sanayi-i Nefise Mektebi) kurulmuþtur. 1929 yýlýnda Tezyinat (Süsleme) Bölümü bünyesinde Ýçmimari Atölyesi açýlmýþtýr. 4 yýllýk meslek eðitimi verilen bu atölyeler ile içmimarlýk eðitimi ilk kez resmi olarak verilmeye baþlanmýþtýr. Ayrýca 1957 yýlýnda eðitime baþlayan bugünkü adýyla Marmara Üniversitesi’nde (Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Okulu) Ýçmimarlýk bölümü açýlmýþtýr. 1982 yýlýnda Yükseköðretim Kurulu’nun kurulmasý ile birlikte sanat ve tasarým alanýnda kurulmuþ birçok akademi ve okul üniversite olarak eðitim vermeye baþlamýþtýr. 2017 ÖSYS Yükseköðretim Programlarý ve Kontenjanlarý Kýlavuzu’na göre Türkiye’de toplamda 43 vakýf, 12 devlet üniversitesi olmak üzere 55 adet Ýçmimarlýk, Ýçmimarlýk ve Çevre Tasarýmý bölümü eðitim vermektedir. Sonuç: Bu çalýþmanýn sonucu olarak Türkiye’de popüler meslekler arasýnda yerini alan Ýçmimarlýk mesleði oluþumu ve geliþimi aktarýlmaktadýr. Mesleðin profesyonel anlamda oluþmasý ile yaygýnlaþan ve geliþen eðitimin Türkiye’deki tarihini aktarmak ve literatüre katkýda bulunmak hedeflenmektedir. Anahtar Kelimeler: Ýçmimarlýk, Mesleki Eðitim, Eðitim Tarihi
Anahtar Kelimeler: Ýçmimarlýk, Mesleki Eðitim, Eðitim Tarihi
|