Osmanlý Devleti'nde batýlýlaþma ve deðiþimin izleri 18. yüzyýlda etkisini göstermeye baþlamýþtýr. Özellikle Lale Devri olarak adlandýrýlan dönemde baþlayan batýlýlaþma etkileri yaþamýn her alanýnda olmakla birlikte mimari alanda ve kentsel düzende de kendisini göstermeye baþlamýþtýr. Tarihte önemli bir dönüm noktasý olan Tanzimat Fermaný ise Türk modernleþmesinde çok önemli bir yere sahiptir. Bu baðlamda Osmanlý Devleti’nde 19.yüzyýlýn sonu deðiþim ve dönüþümün baþlangýcý olarak kabul edilir. Özellikle kentsel baðlamda yapýlan birçok deðiþiklik ve imar projeleri bu dönemden sonra Cumhuriyet’e kadar ve sonrasý için tetikleyici nitelikte olmuþtur. Bu dönemde II. Abdülhamid’in gerçekleþtirdiði projeler kadar hayalini kurduðu ve üzerinde bir çok çalýþma yaptýrdýðý imar projeleri de büyük önem taþýmaktadýr. Abdülhamid’in kiþilik ve politika bakýmýndan ileriye dönük, çaðdaþ bakýþ açýsý, hayalini kurduðu ütopik sayýlabilecek projeler, deðiþimin geri dönülemez nitelikte olacaðýný da göstermektedir.
Birçok makale ve kitapta özellikle 19. Yüzyýl deðiþen Ýstanbul ve Osmanlý kentleri üzerine aðýrlýk verilmiþ olup dönemsel olarak inceleme yapýlmýþtýr. Süreç genel anlamda kendi içinde deðerlendirilmiþ ve özellikle cumhuriyet sonrasý deðiþim yýllara ve olaylara göre anlatýlmýþtýr. Bu araþtýrmada bunlara ek olarak II. Abdülhamid’in dönemi itibariyle deðiþen düzen ve kentsel dönüþüm incelenmiþtir. II. Abdülhamid döneminde yapýlan imar faaliyetlerinden çok gerçekleþtirilemeyen projeler irdelenerek, yapýlmak istenen kentsel dönüþüm ve planlamaya dikkat çekilmiþtir. Bu dönemden itibaren, cumhuriyetin ilanýyla birlikte kentsel planlamanýn nasýl baþladýðý ve hangi olaylar neticesinde deðiþimin hýzlandýðý ya da yön deðiþtirdiði incelenmiþtir. Son olarak deðiþen Ýstanbul’un kentsel planlamasýnýn baþlangýç noktasýna vurgu yapýlarak genel bir bakýþ açýsý ile bugünkü duruma nasýl gelindiði incelenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: II. Abdülhamid, Modernleþme,Kentsel deðiþim ve dönüþüm,Tanzimat
|
