Giriþ: Kentler doðal, fiziksel ve sosyal çevrenin bir araya gelmesi ile oluþmaktadýr. Doðal çevre, kentin fiziksel ve sosyal çevresi üzerinde de belirleyicidir. Kentlerde mekanýn kullanýmýný etkileyen doðal faktörleri topografya, toprak, jeoloji, hidroloji, vejetasyon ve iklim baþlýklarý þeklinde sýralanabilir. Topoðrafik veriler, kentlerin planlanmasýnda bir takým kýsýtlamalara neden olmaktadýr. Artvin Ýli eðimli topoðrafyasýna baðlý olarak bu kýsýtlamalardan fazlasýyla etkilenmektedir. Kentte yapýlaþma koþullarý oldukça güçtür. Kentlerin temel kalitelere sahip olarak þekillendirilmesi ve düzen içerisinde bir yerleþim ve toplum yaþamýnýn kurulabilmesi için imar planlarý önemli bir yaptýrýmdýr. Yerleþim yerlerinin verilerine dayanarak, en uygun çözümleri üretmeyi hedefleyen genel düzenleyici iþlemleri kapsamaktadýr. Artvin gibi doðal çevre unsurlarýnýn etkin olduðu, eðimli topoðrayalarda bu genel düzenleyici standartlar yeterli olmamaktadýr. Yapýlaþmaya uygun sýnýrlý arazi yapýsýna raðmen artan kamusal ihtiyaçlar, deðiþen sosyal ve ekonomik koþullar, planlama aþamasýnda yapýlan teknik hatalar, arazi koþullarýndan kaynaklanan uygulama sorunlarý gibi beklenmedik durumlar olabilmektedir. Standart arazi koþullarýna göre belirlenen Ýmar Planlama ilkelerinin öngörmediði sonuçlar ortaya çýkabilmektedir. Ýmar planlarýnýn öngörmediði geliþmeler, yasal çerçeve içinde plan deðiþikliði þeklinde yer almaktadýr. Bu deðiþikliklerin kamu yararlarý gözetilerek yapýlmasý esastýr. Bu þekliyle kente olumlu yansýmalarý olmaktadýr. Fakat kamu yararý göz ardý edildiðinde öngörülen veya mevcut kentsel dokunun zedelenmesine yol açabilmekte, yaþam kalitesini düþürebilmekte ve kent kimliklerini giderek yok edebilmektedir. Bu deðiþiklikler sebep ve sonuç iliþkisi içerisinde incelendiðinde yeni plan faaliyetlerine ýþýk tutacaktýr. Amaç: Bu çalýþma Artvin Ýli’ndeki Ýmar Planý deðiþikliklerini incelemektedir. Plan deðiþikliklerinin yapýldýðý aðýrlýklý baþlýklar belirlenerek; plan deðiþikliðine yol açan sebepler ile bu deðiþikliklerin plan bütününde yarattýðý olumlu ve olumsuz etkilerin belirlenmesi amaçlanmaktadýr. Kapsam: Çalýþma, Artvin Ýli Belediye sýnýrlarý içindeki yerleþim alanýný kapsamaktadýr. Sýnýrlýklar: Çalýþma, Belediye Meclisine 1996-2017 yýllarý arasýnda sunulan ve kayýtlý olan plan deðiþikliði talepleri ile sýnýrlandýrýlmýþtýr. Yöntem: Çalýþma, Artvin Belediyesi’nin imar planý deðiþikliklerine iliþkin, imar planý tadilat dosyalarýnýn incelenmesine dayalý analitik bir yaklaþýmdýr. Plan deðiþikliði dosyalarý Bilgisayar ortamýnda arþivlenmiþtir. Arþivin incelenmesi sonucunda elde edilen veriler tür ve zamanlarýna göre düzenlenip, bunlardan elde edilen bilgilerle tablo ve grafikler hazýrlanmýþtýr. Bu araþtýrma için Artvin Belediyesi’nin 19.04.1018 Tarih, 1344 Sayýlý yazýsý ile Kurum izni alýnmýþtýr. Plan deðiþikliklerinin mahalle bazýnda hangi bölgelerde yapýldýðý, hangi konularda ve yýllarda yoðunlaþtýðý ortaya konulmaya çalýþýlmýþtýr. Ýmar planý deðiþikliklerinin, imar planlarý ile öngörülen geliþmeye ve imar planýnýn bütününe olumlu ve olumsuz etkileri, deðiþikliklerin nedenleri ve yarattýðý sonuçlar sorgulanmýþtýr. Bulgular: 1996–2017 döneminde kabul edilen imar planý deðiþiklikleri, kronolojik olarak sýralandýðý zaman, deðiþikliklerin yoðunlaþtýðý yýllar ülkemizde ve Artvin ilindeki siyasal, sosyal, yasal olaylarýn etkili olduðu görülmüþtür. Örneðin özellikle yerel seçimler öncesi yýllarda plan deðiþikliklerinde genel olarak sayýca artýþ olduðu tespit edilmiþtir. Plan deðiþikliklerinin konularýna göre daðýlýmýna bakýldýðýnda genel olarak dokuz baþlýk altýnda toplamak mümkündür. Deðiþiklikler: Nizam deðiþikliði, yol düzenlemeleri, kat artýrýmý, yapý adasýnýn biçimsel olarak deðiþtirilmesi, fonksiyon deðiþikliði, kamusal alan tahsisi, tahsislerin kaldýrýlmasý, ýslah imar planý yapýlmasý, konut dýþý kentsel çalýþma alaný gibi konularý içermektedir. Plan deðiþikliðine iliþkin konularda öncelik sýrasýyla nizam deðiþikliði, kat artýrýmý, yol düzenlemeleri þeklindedir. Nizam deðiþikliði, genellikle blok ve ayrýk düzenin bitiþik düzene deðiþtirilmesi þeklindedir. Kat artýrýmýnýn gerekçesi olarak mevcut düzen ve deðiþen koþullar gösterilmektedir. Hem kat artýrýmý, hem de nizam deðiþikliði birlikte önerilen deðiþiklikler de oldukça fazladýr. Yollarýn düzenlenmesinde çok farklý gerekçeler sunulmuþtur. Genel olarak parsel biçimini düzeltmek için kaydýrmalar, parseli büyütmek için yolun kaldýrýlmasý, yeni yollarýn açýlmasý þeklindedir. Plan deðiþikliði kararlarýnda ret edilen kararlarýn, kat artýrýmý ve fonksiyon deðiþikliðine iliþkin önerilerde yoðunlaþtýðý görülmektedir. Sonuç: Plan deðiþiklik taleplerinin aðýrlýklý olarak kiþisel menfaatler doðrultusunda yapýldýðý gözlemlenmiþtir. Deðiþikliklerin onayýnda genellikle kamusal menfaat ön planda tutulmuþ; yoðunluk artýrýcý deðiþikliklerden genellikle kaçýnýlmýþtýr. Bunlar plan için olumlu deðiþikliklerdir. Fakat birtakým yasal belirsizliklerden de yararlanýlarak yapýlan olumsuz deðiþiklikler de söz konusudur. Olumsuz deðiþikliklere engel olmak yasal boþluklarýn giderilmesi ve yerel ölçekte ilkelerin belirlenmesi ile mümkündür. Ýmar planlarý toplum yapýsý ve topoðrafya göz önünde bulundurularak ve olabilecek geliþmeler hesaplanarak yapýlmalýdýr. Planlar yerel ölçekte deðerlendirilmeli, bu doðrultuda oluþturulan plan notlarý önem kazanmalýdýr. Böylece planlarýn güncelliði ve sürekliliði saðlanacak; planlardan kaynaklanan deðiþiklikler önlenmiþ veya azaltýlmýþ olacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Ýmar planlarý, kent, kentsel tasarým, kentsel kalite, Artvin
|
