Günümüzde, atýk malzemelerin zemin iyileþtirmede kullanýmý hem çevre sorunlarýný azaltmasý hem de ekonomik olmasý açýsýndan önemli bir alternatiftir. Kum zemin iyileþtirme uygulamalarýnda uçucu külün etkinliði ve literatürde kum zeminlerin uçucu kül ile iyileþtirilmesi konusunda daha fazla çalýþma yapýlmasý gerektiðine dair öneriler dikkate alýnarak bu çalýþmada uçucu külün kum zeminlerin geoteknik özelliklerinin iyileþtirilmesinde kullanýmý deðerlendirilmiþtir. Çalýþma kapsamýnda kum zemine aðýrlýkça %5, %10 ve %15 oranlarýnda uçucu kül ve sabit %3 oranýnda aktivatör olarak çimento katýlarak numuneler hazýrlanmýþtýr. Kompaksiyon deneyleri ASTM D698’e göre yapýlarak numunelerin optimum su muhtevasý ve maksimum kuru birim hacim aðýrlýk deðerleri bulunmuþtur. %80 rölatif sýkýlýkta ve optimum su içeriðinde hazýrlanan numunelere kesme kutusu deneyleri yapýlarak her bir karýþýmýn içsel sürtünme açýsý ve kohezyon deðerleri elde edilmiþtir ve katkýsýz kum numune ile karþýlaþtýrýlarak deðerlendirilmiþtir. Kesme kutusu deneyleri ASTM D3080’e göre drenajsýz olarak 54.5 kPa, 109 kPa ve 218 kPa normal gerilme deðerleri altýnda yapýlmýþtýr. Deneye tabii tutulan numunelerin yenilme anýna kadar kesme kuvveti ve yatay deformasyon okumalarý alýnmýþtýr. Deneylerin sonucunda kum zemine eklenen uçucu kül miktarý arttýkça optimum su muhtevasý deðerinin arttýðý, maksimum kuru birim hacim aðýrlýk deðerinin azaldýðý gözlemlenmiþtir. Çimento aktivatör olarak %3 oranýnda bulunmasýna raðmen maksimum kuru birim hacim aðýrlýk deðerini önemli ölçüde etkilediði görülmüþtür. Artan uçucu kül içeriðinin içsel sürtünme açýsý ve kohezyon deðerlerini artýrýp kayma dayanýmýna pozitif olarak etki ettiði bulunmuþtur. Yapýlan deneyler neticesinde uçucu külün kum zeminlerin geoteknik özelliklerini iyileþtirmede kullanýlabileceði anlaþýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: uçucu kül, çimento, zemin iyileþtirme, içsel sürtünme açýsý, kohezyon
|