|
Öz: Giriþ: Ýskandinavya; Kuzey Avrupa’da Ýsveç, Norveç’in tümünü, Finlandiya’nýn kuzey bölümünü içeren yarýmadanýn adýdýr. Bazý coðrafyacýlar, Ýzlanda’yý da Ýskandinavya’nýn bir parçasý sayar. Fiziksel coðrafya tanýmýnýn yaný sýra, politik açýdan irdelendiðinde, günümüzde Ýsveç, Norveç, Finlandiya ve Danimarka anakaralarýyla bu ülkelere baðlý çok sayýda ada ve bunlarýn kapladýðý alan Ýskandinav ülkeleri olarak anýlýr. Ýklim, güneyden kuzeye tundradan kutup iklimine kadar deðiþiklik gösterir. Güneyden kuzeye doðru gidildikçe; her boylamda yaklaþýk 10 derece ýsý düþmektedir. En kuzey bölgelerde kutup iklimi görülmektedir. Kýþýn; hava don görülecek kadar soðuk, yoðun kar yaðýþlý olup, gün içindeki karanlýk olma süresi uzun, yazýn ise; hava serin ve gün içindeki aydýnlýk süresi oldukça uzun olmaktadýr. Bölgede ormanlýk alanlar oldukça fazladýr ve bunun dýþýnda madenler bakýmýndan da oldukça zengindir. Ýskandinav tasarýmýný oluþturan tasarým öðelerinin baþýnda doða yer almaktadýr. Doða ile yaþanýlan mücadelenin bir sonucu olarak, iç mekanlarýn kendine ait bir tasarým kimliðinin oluþmasý kaçýnýlmazdýr. Ýnsan odaklý yaþam kültürüne sahip bu ülkelerde yaþanýlan coðrafi konum göz önüne alýnarak, bireyin saðlýklý bir yaþam çevresinde yaþamýný sürdürmesi amaçlanmaktadýr. Ormanlýk alanlarýn çok olmasý, tasarýmda daha çok ahþap malzemenin tercih edilmesine yol açmýþ, bireyin fizyolojik ve psikolojik gereksinimleri gözetilerek uygun sistemler kurgulanmaya çalýþýlmýþtýr. Amaç: Bu araþtýrma, Kuzey Avrupa'da yer alan Ýskandinav ülkelerinde tasarým kavramýný; içmimarlýk açýsýndan ele alarak, mekan tasarýmýnda uygulanan ilke ve sistemler doðrultusunda incelemek amacýyla gerçekleþtirilmiþtir. Kapsam: Yapýlan bu araþtýrma Ýsveç-Norveç-Danimarka ülkelerinde; iç mimarlýk-tasarýmda form, malzeme, konstrüksiyon, renk, vb. tasarým ilkeleri göz önünde bulundurularak oluþturulmuþtur. Sýnýrlýklar: Araþtýrma coðrafi konuma baðlý olarak özellikle aydýnlýk seviyesinin en uzun olduðu yaz mevsimi ile aydýnlýk miktarýnýn en kýsa olduðu kýþ dönemi ile sýnýrlandýrýlmýþtýr. Yöntem: Araþtýrmada bireyin ilgili bölgelerde sosyo-ekonomik koþullar gözetilerek, doðaya karþý göstermiþ olduðu baðlýlýk ve saygý çerçevesinde tasarýmýn biçimleniþi; uygulanan tasarýmlarda basit, minimalist, üretimin düþük maliyetle elde edilmesi ve tasarýmýn herkese ulaþýyor olmasý özelliklerini barýndýrmasý görsel örneklerle karþýlaþtýrmalý olarak incelenecektir. Bulgular: Bu ülkelerin doðal yapýsý ve tarihi, deniz ticareti, limanlarý ve var olan denizcilik kültürünün zenginliði tasarýmýn her alanýna yansýmaktadýr. Ýç mimaride çoðunlukla ahþabýn kullanýlmasý mekanlarda malzemenin yarattýðý sýcaklýk, yaþanýlan soðuk iklime karþý bir kontrastlýk içermektedir. Doðal ýþýðýn mevsimlere göre aþýrý uç noktalarda olmasý, tasarýmýn yaþam koþullarýna göre biçimlenerek mimari yapýlarda özellikle pencere açýklýklarýnýn yapý yüzeylerinde geniþ olmasýna yol açmaktadýr. Karanlýðýn en fazla yaþandýðý kýþ aylarýnda, kar yaðýþýnýn çok fazla olmasý soncunda, dýþ mekanlarda mavi-beyaz rengin baskýn durma gelmesi, ortamýn doðal yollarla aydýnlanmasýný saðlamaktadýr. Böylelikle yaklaþýk öðlen saatlerinden itibaren baþlayan karanlýðýn sonucunda, karýn saðladýðý doðal aydýnlýðý iç mekanlara mümkün olduðunca fazla alabilmeyi amaçlamaktadýr. Ýç mekan aydýnlatmasýnda kullanýlan gün ýþýðý ise, dýþ mekanda olan yoðun beyazlýða karþý yine bir kontrast denge olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Tasarýmý oluþturan temel unsur olan formda; Ýskandinav ülkelerinin doðasýnda yer alan ve mevsimlere göre çok hýzlý deðiþim yaþanan doða olaylarýnýn devinimi tespit edilmiþtir. Tasarýmcýlar, tasarýmlarýnda benzer görselleri kaynak olarak kullanmaktadýrlar. Herkesin yaþayabileceði ve kullanabileceði fonksiyonel tasarýmlar üretmek tasarým dünyasýnda dikkat çekmiþtir. sosyal yaþam içinde sýkça karþýlaþýlan, görsel hafýzaya kaydedilen görüntüler karþýmýza form, malzeme, konstrüksiyon, renk olarak çýkmaktadýr. Tasarým kültürü açýsýndan ele alýndýðýnda; yalýn tasarým, basit detay çözümlemeleri, hassas el iþçiliði, doðal malzemeler, fonksiyonellik, ergonomi unsurlarý ile Ýskandinav tasarýmý bir bütün olarak tasarým dünyasýnda var olmaktadýr. Sonuç: Ýskandinav ülkelerinde iç mekan tasarýmý; "ilke-sistem-tasarým" baðýntýsý çerçevesinde ele alýndýðýnda, kente ve iç mekana deðer katan, insan odaklý fonksiyonel ve ergonomik koþullarý saðlayan, bireyin psikolojik ve fiziksel ihtiyaçlarýna cevap veren özelliklere sahip olduðu görülmüþtür. Tasarým kültürü açýsýndan; geçmiþ tasarým deneyimlerini günümüz dünyasýna baþarýlý bir biçimde aktarýlarak zamansýz tasarýmlarýn hayata geçirilmiþ olduðu görülmektedir. Coðrafi konum nedeni ile yaþanýlan iklimsel zorluklarýn, tasarým sürecine yön vererek, pozitif duruma gelmesi ile tasarýmýn her alanýnda karþýmýza çýktýðý, gelecekte de bu sürecin devam edeceði ön görüsünün var olduðu sonucuna ulaþýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Ýç Mimarlýk, Tasarým, Ýskandinav Tasarýmý, Tasarým Kültürü.
Anahtar Kelimeler: Ýç Mimarlýk, Tasarým, Ýskandinav Tasarýmý, Tasarým Kültürü
|