Alçak basýnçlý döküm teknolojisinde ürün kalitesini belirleyen en önemli etkenlerden birisi soðutma verimliliðidir. CMS firmasýnda alüminyum alaþýmlý jantlar üretilmektedir. Jantlar otomobillerde güvenlik ekipmaný olduðundan dolayý üründeki döküm hatalarý jantlarýn hurdaya ayrýlmasýna neden olmaktadýr. Ýçyapýdaki küçük boyutlarda oluþan poroziteler de döküm hatasý olarak kabul edildiði için soðutma sistemlerinin verimliliði jant üretimi için büyük önem taþýmaktadýr. Bu nedenle bu çalýþmada jant üretiminde kullanýlan kalýplarýn soðutma sistemlerinde yer alan kalýplarda nozul geometrisine sahip hava ile soðutma saðlanan sistemlerin verimliliði üzerine çalýþmalar yapýlarak optimizasyon çalýþmalarý gerçekleþtirilmiþtir. Deneysel çalýþmalarda laboratuvar ortamýnda, kalýplarda kullanýlan sýcak iþ takým çeliðinden merkezine kör delik açýlmýþ numuneler üretilerek açýlan deliklerin çapý, deliklerin tabanýndaki geometri, jet akýþý saðlayan nozulun çapý, nozulun tabana olan mesafesi ve 2 farklý sabit debi parametrelerinin etkisi ayrý ayrý incelenmiþtir. Numuneler 500 ⁰C’den 300 ⁰C’ye soðutulmuþtur ve deney sýrasýnda numunelere yerleþtirilen termokupllarýn kayýtlarý alýnarak sýcaklýk ölçümü, debimetre kullanýlarak debi ölçümü yapýlmýþtýr. Bu sýcaklýk verilerinden ve soðuma sürelerinden her bir parametre için soðuma hýzý verileri hesaplanmýþtýr. Elde edilen veriler Minitab programýnda istatistiksel olarak incelenmiþtir ve soðuma hýzýna etki eden en önemli parametrenin debi olduðu belirlenmiþtir. Ayný numune üzerinde farklý mesafelerde ve çaplardaki nozullar ile basýnçlar deðiþtirilerek elde edilen soðuma hýzlarý incelendiðinde ise basýnç ve nozul çapý arttýkça soðuma hýzýnda artýþ olduðu gözlemlenmiþtir. Çalýþma sonucunda soðutma tasarýmlarýnda maksimum debiyi elde etmek amacýyla optimizasyon çalýþmalarý gerçekleþtirilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Alüminyum Döküm, Alüminyum Jant Kalýbý, Kokil Kalýp, Soðutma, Çarpan Jet Akýþ
|
