Keywords:

Öz: Giriş: Yatlar, deniz araçları arasında; gezi, eğlence, dinlence gibi keyif amaçlı faaliyetlere yönelik işlevleri ve kullanım özellikleri bulunan özel tasarımlar olarak yer almaktadır. Yatlar kendi aralarında yelkenli yatlar ve motoryatlar gibi iki temel başlık altında olmak üzere kullanım amaçlarına göre sınıflara ayrılmaktadır. Bununla birlikte yatlar, boyutları, yapım malzemeleri ve yapım yöntemleri şeklinde de gruplandırılmakladır. Yapısal bağlamda oluşturulacak bir sınıflandırma ise gövde tasarımıdır. Yatlarda genellikle tek gövdeli (monohull) tasarımlar ön plana çıksa da, çok gövdeli (multihull) tasarımlar da bulunmaktadır. Çok gövdeli tasarımlar ise katamaran (çift gövdeli), trimaran (üç gövdeli) ve pentamaran (beş gövdeli) olarak adlandırılmaktadır. Katamaran ve trimaranların geçmişleri Pasifik Okyanusu ve Hint Okyanusu’nda kullanılan çok gövdeli geleneksel kayıklara dayanmaktadır. Yelken ve kürek ile hareket eden bu çok gövdeli geleneksel deniz araçları, modern tasarımlara ilham vermiştir. Yatlarda çok gövdeli tasarımlar hem yelkenli hem de motoryatlarda görülmektedir. Katamaran ve trimaran yelkenli yatlar olduğu gibi, katamaran, trimaran ve pentamaran gövde yapısına sahip motoryatlar da bulunmaktadır. Çok gövdeli yat tasarımları ile kullanıcıya tek gövdeli inşa yöntemine alternatif ürünler ve bunların getirmiş olduğu avantajlar sunulmaktadır. Ancak bu yapım yöntemlerinin bazı dezavantajları da bulunmaktadır ve kullanıcının bunları dikkate alarak seçim yapması gerekmektedir. Amaç: Bu araştırma tek gövdeli yatlar ile çok gövdeli yatlar arasındaki farkları göz önünde bulundurularak, her iki gövde tasarımının da avantajları ve dezavantajlarının iç mekan ve dış kullanım alanları tasarımı üzerindeki etkilerini ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Kapsam: Yapılan bu araştırma yat sınıfı deniz araçları arasında bulunan katamaran (çift gövdeli) yelkenli yatları kapsamakta, trimaran (üç gövdeli) ve pentamaran (beş gövdeli) tasarımları içermemektedir. Temelde yelkenli yatlar ile motoryatlar arasında donanım olarak büyük farklılıklar bulunmaktadır. Bu nedenle daha karmaşık bir yapıya sahip olan yelkenli yatlarda katamaran gövde yapısının iç mekan ve dış kullanım alanlarının tasarımına olan etkisi irdelenmektedir. Sınırlıklar: Araştırma öncelikle tek gövdeli yelkenli yatlar ile katamaran yelkenli yatlar arasında bazı karşılaştırmalar gerektirdiğinden, yaşanan deneyimlerin ve testlerin paylaşımlarına ulaşılabilen, seri üretimi yapılmakta olan ve kapasite olarak eşdeğer nitelikteki tasarımların incelenmesi ile sınırlandırılmaktadır. Bu tasarımlar ise bazı seri üretim yapan firmaların ortalama 12-14 metre boyundaki tasarımlarını içermektedir. Yöntem: Araştırmada öncelikle katamaran gövde yapısına sahip deniz araçlarının tarihçesi ve kullanım alanlarına yer verilmektedir. Bunu takiben tek gövdeye sahip yelkenli yatlar ile katamaran yelkenli yatlar arasında; öncelikle kullanım ve yapısal olarak ve sonra bunların mekan tasarımına etkileri açısından karşılaştırmalar yapılmaktadır. Bu karşılaştırmalar ile birlikte her iki yelkenli yat sınıfı arasındaki avantajlar ve dezavantajlar üzerinde durulmaktadır. Ayrıca çeşitli kaynaklardan yapılan alıntılar ile birlikte tek gövdeli yelkenli yatlar ile katamaran yelkenli yatlar arasındaki karşılaştırmada bildiri sahibinin de kişisel deneyimlerine yer verilmektedir. Bulgular: Yapılan araştırmadan elde edilen bulgular öncelikle yaşam ve kullanım alanları üzerinde yoğunlaşmaktadır. Ayrıca kullanım kolaylığı ve güvenlik gibi konular da araştırma bulguları arasında yer almaktadır. Sonuç: Yapılan araştırmanın sonucunda; tek gövdeli yatlara göre katamaranların yelken seyrindeki bazı manevralarda daha zayıf kaldığı ancak hızlarının daha yüksek olduğu görülmektedir. Güvenlikle ilgili olarak ve kullanım kolaylığı açısından da katamaranların bazı üstünlükleri bulunmaktadır. Tekne gövde yapısından ve dalga etkisinden kaynaklanan çeşitli yönlerdeki salınımlar ve yalpa gibi hareketlerin katamaranlarda daha az olduğu görülmektedir ve bu bir deniz aracında yaşam konforunu doğrudan etkileyen önemli bir faktördür. Katamaranlarda iki gövdenin arasında kalan alanın da değerlendirilmesiyle tek gövdeli bir yata göre çok daha fazla yaşam alanı kazanılmaktadır ve bu da yaşam konforunu artırmaktadır. Ancak estetik olarak bakıldığında katamaran yelkenlilerin tek gövdelilere göre daha az beğenildiği görüşü ile karşı karşıya kalınmaktadır. Bunlar ve bazı diğer özellikleri bağlamında bir yelkenli yat sınıfı olarak katamaranların kullanıcı tarafından tercih edilmesinin nedenleri bulunmaktadır. Bu durum ise katamaran yatlara olan talebi arttırmakla birlikte tasarımların gelişimine de ivme kazandırmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yat Tasarımı, Yelkenli Yatlar, Katamaran, İç Mekan Tasarımı.

Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: Yat Tasarımı, Yelkenli Yatlar, Katamaran, İç Mekan Tasarımı.