Sanayileþme ile baþlayan kentleþme süreci, kentlerin hýzlý, yoðun ve plansýz yapýlaþmasýna neden olmuþtur. Özellikle 1950’li yýllardan itibaren Ýstanbul, artan iþ gücü ihtiyacý ile yoðun bir göçe maruz kalmýþ ve sonucunda da plansýz, kimliksiz, niteliksiz ve ayný zamanda kaçak olan yapýlaþmalarla çok hýzlý bir þekilde deðiþime uðramýþtýr. Ayrýca birçok yapý stoðunun zarar gördüðü 1999 Marmara depremi ve kentsel alan kullaným deðiþimleri (sanayinin yer deðiþtirmesi vb.) ve özellikle tarihi çevrelerin köhneleþmesi gibi sorunlar ile saðlýksýz kent parçalarýnýn iyileþtirilmesi, yapý stoðunun güçlendirilmesi ve daha yaþanabilir çevreler yaratýlmasý amacýyla kentsel dönüþüm çalýþmalarý baþlamýþtýr.
Kentsel dönüþüm uygulamalarýnýn birçok hedefi olmakla birlikte bu hedeflerin bir tanesi de daha saðlýklý, daha yaþanabilir ve daha yeþil çevreler yaratmaktýr. Bu çalýþma kapsamýnda kentsel dönüþüm hedeflerinin özellikle kentsel peyzaj baðlamýnda ne kadar saðlanabildiðini belirlemek amaçlanmýþtýr. Ýstanbul'un Kadýköy Ýlçesi’ne baðlý Fikirtepe kentsel dönüþüm bölgesi çalýþma alaný olarak seçilmiþtir. Fikirtepe, Ýstanbul ili, Kadýköy Ýlçesi içinde yer alan bir gecekondu bölgesi olup, 6306 sayýlý Afet Riski Altýndaki Alanlarýn Dönüþtürülmesi Hakkýnda Kanun uyarýnca 2013 tarihinde Fikirtepe ve Dumlupýnar Mahalleleri ile Eðitim ve Merdivenköy Mahallelerinin bir kýsmýný kapsayan 134 hektarlýk alan "Riskli Alan" ilan edilmiþtir. Eski bir yerleþmenin üzerinde ve mekânsal olarak Ýstanbul'un merkezinde kabul edilebilecek bir konumunda bulunmasý ve zaman içinde yýpranan, ihtiyaçlara cevap veremeyen mesken stoðu sebebiyle Fikirtepe önemli bir proje alaný haline gelmiþtir. Çalýþmada imar planlarý, yerleþim alanlarýna iliþkin projeler incelenmiþ, alan araþtýrmasý yapýlmýþtýr.
Çalýþma sonucunda gecekondu yapýlaþmasý ile oluþan mahalle kurgusu, kentsel dönüþüm ile gökdelen niteliðindeki çok katlý lüks sitelere dönüþen Fikirtepe, bütüncül deðerlendirildiðinde henüz tamamlanmamýþ olmasýna raðmen artan nüfus yoðunluðuna baðlý olarak ulaþým sorunlarý ve açýk yeþil alan yetersizliði tespit edilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Kentsel deðiþim, Kentsel dönüþüm, Kentsel peyzaj
|