Bu çalýþmada, temel zemini olarak taþýma gücü bakýmýndan kullanýlamayacaðý belirlenen kohezyonlu bir zeminin, deðiþen oranlarda alçý atýklarý eklenerek iyileþtirilmesi sonucunda meydana gelen taþýma gücü artým deðerleri belirlenerek karþýlaþtýrýlmýþtýr. Kohezyonlu zeminin endeks özelliklerini belirleyebilmek amacýyla, Mersin Üniversitesi Zemin Mekaniði Laboratuvarýnda bir seri deney gerçekleþtirilmiþtir. Deneyler sonucunda, kohezyonlu zemine ait likit limit deðeri yaklaþýk olarak %38, plastik limit deðeri yaklaþýk olarak %28, maksimum kuru birim hacim aðýrlýðý 16,8 kN/m3, optimum su içeriði yaklaþýk %10,7 ve zeminin sýnýfý, TS 1500’e göre orta plastisiteli kil (CI) olarak belirlenmiþtir.
Kil zemin, hacimce %5, %10, %15 ve %20 oranlarýnda alçý atýklarý ile karýþtýrýlarak, 50 mm çapýnda ve yüksekliði 100 mm olacak, doygun ve kýlcal çatlak içermeyecek þekilde (TS1900-2) zemin numuneleri hazýrlanmýþtýr. Zemin numunesi, iki parçalý kalýp yaðlanarak çelik tüpe yerleþtirilmiþtir. Kalýbýn iki aðzýndan taþan zemin numunesi kýl testereyle kesilip atýlmýþtýr. Oluþturulan deney numuneleri serbest basýnç deneylerine tabi tutularak dayanýmlar belirlenmiþtir.
Deneylerde, zemin numunesi presin alt plâtformuna merkezlenerek oturtulduktan sonra üst baþlýðýn numune üst yüzüne rahatça ve tam deðecek þekilde indirilmesine standartta da (TS1900-2) belirtildiði gibi dikkat edilmiþtir. Boy deðiþimini ölçen komparatör saati, alt ve üst baþlýklar arasýna yerleþtirilerek sýfýrlanmýþtýr. Yükleme, numunede dakikada %0,5-%2 arasý birim boy kýsalmasý oluþturacak þekilde standartta belirtildiði (TS1900-2) gibi yapýlmýþtýr. Deney sonucunda taþýma güçleri belirlenirken, düþey yük-deplasman eðrilerinin pik yaptýðý deðerler kaydedilmiþtir.
Çalýþma sonucunda;
Kil zeminin taþýma gücünün 1,32 kg/cm2 olduðu,
Hacimce %5, 10, 15, 20 oranlarýnda alçý ile kil zeminde iyileþtirilme yapýlmasý durumlarýnda taþýma güçlerinin sýrasýyla 1,60 kg/cm2, 2,73 kg/cm2, 3,49 kg/cm2 ve 3,51 kg/cm2 olduðu,
Tüm karýþým oranlarýnda sadece kil zemin olma durumuna göre kayda deðer iyileþmeler meydana geldiði,
%15 karýþým oranýna kadar iyileþmeler yüksek oranda olurken, bu orandan sonra taþýma gücünde daha düþük oranda iyileþme meydana geldiði; bu nedenle, alçý ile zemin iyileþtirilmesinde kaynak kullanýmý da düþünüldüðünde, en iyi alçý atýðý oraný olarak %15 alýnmasýnýn uygun olacaðý,
Sonuç olarak, alçý atýklarýnýn, diðer birçok güçlendirme materyaline göre, söz konusu tip zeminlerin iyileþtirmesinde uygun ve daha ekonomik bir alternatif olduðu sonuçlarýna varýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Zemin iyileþtirme, alçý atýðý, taþýma gücü, kil
|
