Hitit döneminden itibaren birçok uygarlýða ev sahipliði yapan Nevþehir, antik dönemde Nyssa (Nysa), Osmanlý döneminde Muþkara adý ile anýlmýþ, kent daha sonra Damat Ýbrahim Paþa’nýn imar faaliyetleri ile "Yeniþehir" anlamýna gelen "Nevþehir" ismini almýþtýr. Ýlk yerleþimlerin bugün kent merkezinde kalan “Nevþehir Kale” içinde baþladýðý sonrasýnda kale yamaçlarýna doðru geniþlediði bilinmektedir. Zaman içerisinde çýkarýlan imar yasalarýyla Kale ve çevresinde yeni yapýlaþmalara izin verilmiþtir. Yeni yapýlaþma faaliyetleri ile alan tarihi yerleþim kimliðini kaybederken gecekondulaþmýþtýr.
Nevþehir Belediyesi’nin 2005 yýlýnda Nevþehir Kale etrafýnda bulunan mahalleleri ‘Kentsel Dönüþüm ve Geliþim Alaný’ ilan etmesi ile 2012 yýlýnda alanda yýkým çalýþmalarý baþlamýþ, yapýlarýn altýndan varlýklarý kýsmen bilinen birbiri ile de baðlantýlý büyük kaya oyma mekanlar ortaya çýkmýþtýr. 2014 yýlýnda baþlatýlan kapsamlý bir araþtýrma sonucunda, 2020 yýlýnda alanýn sýnýrlarý belirlenerek ‘yenileme alaný’ ilan edilmiþtir. Araþtýrma kapsamýnda 31 anýtsal yapý ve 39 sivil mimari örneði tespit edilmiþtir. Bu anýtsal yapýlardan biri de “Köþk Minareli Mescit” yapýsýdýr.
Çalýþmanýn konusunu oluþturan “Köþk Minareli Mescit” yapýsý çevresindeki kentsel dokunun büyük oranda yok olmasý nedeniyle yerleþimin içinde, yanýnda yer alan kýsmen korunarak gelmiþ okul yapýsý ile birlikte iklim ve doða koþullarýna, burada yoðun hissedilen vandalizme ve kaçak kazýlara karþý savunmasýz býrakýlmýþtýr.
Anýtsal yapýnýn koruma çalýþmalarý kapsamýnda öncelikle güncel halinin tespiti ve belgelenmesi için geliþen dijital teknolojilerden faydalanýlarak fotoðraflama ve tarama iþlemi yapýlmýþ Agisoft-Metashape, Autocad, Photoshop, 3D Max gibi programlar yardýmý ile veriler dönüþtürülerek üç boyutlu modellemeleri hazýrlanmýþ ve yapý için bir üst örtü önerisi geliþtirilmiþtir. Bu çalýþma Erciyes Üniversitesi BAP projesi FYL11569 nolu proje kapsamýnda desteklenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Nevþehir Kalesi, Köþk Minareli Mescit, Kültürel Miras, Dijital Belgeleme
|
