Keywords:

Ses ve gürültü bariyerleri genellikle otoyollar, viyadük, tren ve raylı metro geçiş güzergahları, havalimanları vb. yerleşim bölgelerindeki gürültü düzeylerini uluslararası standartlara uygun değerlere düşürmek için kullanılırlar. Ses ve gürültü bariyeri olarak günümüzde kullanıla gelen farklı orijinlerde malzemeler ve tasarımlar söz konusudur. Bariyerler ses geçiş kaybı ve ses absorbsiyonu sağlayacak şekilde dizayn edilmiş beton elemanlarından absorbsiyon materyalleri ve yardımcı akustik malzemelerden oluşabilmektedir. Bunun dünya’da çok sayıda uygulamaları da görülebilmektedir. Bir gürültü bariyerinin uygulama alanında oluşturduğu akustik performans, bariyer tasarımında kaynağa ve alıcıya uzaklıklar, yükseklik, ses geçiş ve absorbsiyon değerleri, bariyerin geometrik şekline bağlı olarak değişim göstermektedir. Gürültü bariyeri uygulamalarında, uygulama alanının ihtiyaçları da göz önüne alınarak uygun tasarımlar ve malzemeler kullanılmalıdır. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) kriterlerine göre; bir yapay gürültü bariyerinin birim metre karesinin ağırlığı minimum 20 kg/m2 olmalı, her bir metre bariyer yüksekliği gürültü düzeyinde 1,5 dB(A) bir azalma sağlamalı ve gürültü bariyerinin boyu en az bariyer ile alıcı arasındaki mesafenin 4 katı uzunluğunda olması önerilmektedir. Güncel olarak otoyollar, karayolları, viyadük ve tren ve raylı metro geçiş güzergahları, havalimanları vb. yerleşim bölgelerinde Dünya’da uygulana gelen çoğu ses ve gürültü bariyeri malzemelerin ses geçiş kaybı performansı 30 – 33 dB civarında olduğu da literatürde görülmektedir. Ses ve gürültü bariyeri olarak kullanılacak bir malzeme ve uygulamasında teknik olarak genellikle aranılan başlıca özellikler şu şekilde sıralanabilmektedir: • Ses ve gürültü bariyeri olarak tesis edilecek plakaların, sesin yayılma yönüne göre düz ve/veya açılı bir formatta montajı yapılır. • Ses iletimi sınıfı dB(A) gürültü azaltma oranı bilinmelidir. • Darbe ve yanmaya dayanıklı olmalı, alev taşımama özelliği olmalıdır. • Işık kırma ve iletim oranı bilinmelidir • Yol ve hava şartlarına, korozyona, UV ışınlarına ve sararmaya karşı yüksek mukavemetli olmalıdır. • Özellikle kuş pisliklerinin asidik etkisine karşı yüksek dirençli olmalıdır. • Bağlantı elemanları ve uygulanabilirliği, bakım ve tamiri kolay olmalıdır. • Basit montaj işçiliği, yapımı kolay ve atmosfer ortam koşullarına dayanıklılığı çok yüksek olmalıdır. Bu performans değerini sağlamak üzere, beton türevi elemanlarından yapılan çoğu uygulamalara da rastlanmaktadır. Bu uygulamalar arasında lif çimento levhaların montaj, uygulama ve kullanım pratikliği, durabilitesi, akustik performans özelliği gibi sebeplerle çoğu ses ve gürültü bariyeri uygulama alanlarında tercih edildiği görülmektedir. Farklı türev ses ve gürültü bariyerlerinde olduğu gibi lif çimento levhaların performansının irdelenmesinde de genellikle başlıca 2 ayrı teknik özellik analiz edilmektedir: Gürültü Azaltma Katsayısı ve Ağırlıklı Ses Azatlım İndisi. Gürültü bariyerlerinin ses yutum özellikleri, her frekans aralığındaki değerler yerine insan kulağının en hassas olduğu frekans değerleri dikkate alınarak tanımlanabilmektedir. Bu değerler 250 Hz, 500 Hz, 800 Hz, 1000 Hz ve 2000 Hz alınarak, malzemenin bu frekanslardaki ses yutum katsayısı () değerlerinin aritmetik ortalaması alınıp, bulunan sonuç en yakın 0,05 dB’e yuvarlanır ve malzemenin ses yutum katsayısı tek sayılı bir ifade haline dönüştürülmüş olur. ASTM C 423-2a Standardında bu değer “Gürültü Azaltma Katsayısı (NRC–Noise Reduction Coefficient)” olarak adlandırılmakta olup, standartta öngörülen hesap algoritmasına göre hesaplanabilmektedir. NRC değeri 1,0’e yakınsa o malzemeler için “ses yutucu-absorplayıcı” özellikte malzemeler denilebilir. Malzemenin NRC değeri 0,4 civarında ise, bu tip malzemeler için “orta düzeyli ses yutucu-absorplayıcı” malzeme, NRC değeri 0,3’den küçük ise “yansıtıcı malzeme” denilebilir. Ayrıca TS EN ISO 11654 standardına göre kullanılan ses absorplayıcıları - ses absorpsiyonunun derecelendirilmesine göre farklı malzemelerin ses emicilik sınıfları tanımlanmış olup, parametrik  değerlerine göre de detaylandırma yapılmıştır. Bir diğer değerlendirme kriteri olarak ise; dünya’daki uygulamalarda gürültüye duyarlı alanlar ve uygulanacak gürültü perdeleme bariyerleri için uygulama koşulları da dikkate alınarak sağlayacağı ağırlıklı ses azatlım indisi (ses geçiş kaybı değeri) en az Rw = 35 dBA değerini sağlaması arzu edilir. Bu bağlamda, lif çimento levhaların performans değerlendirmelerinin analizi amacıyla bir seri deneysel analiz ve irdeleme çalışması yürütülmektedir. Bu bildiri de sürdürülmekte olan bu araştırma çalışmasında elde edilen teknik bulgular özetle tartışılmakta olup, farklı teknik özelliklerdeki bir seri lif çimento levha örneklerinin Ses ve Gürültü Bariyeri uygulamalarında kullanılabilirliği tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Lif Çimento Levha, Ses, Gürültü, Bariyer, Analiz.