Dünya bor rezervlerinin %73’üne sahip olan Türkiye’de bilinen bor yataklarýndan, Eti Maden bünyesinde bulunan tesislerinde aðýrlýklý olarak üretilen ürünlerinden olan borik asit ile iç piyasadan temin edilen magnezyum talaþlarýndan 900 oC sýcaklýðý aþmayacak þekilde magnezyotermik redüksiyon yöntemiyle amof bor üretimi çalýþmanýn konusudur. ). Borik asit (H3BO3), pek çok bor bileþiðinin hidrolizinin son ürünüdür ve genellikle boraksýn sulu çözeltisinin asitlendirilmesiyle üretilir. 1807 yýlýnda Sir Humpry Davy tarafýndan borik asitin elektrolizi ile ilk olarak üretiminden beri elementel bor üretimi halen araþtýrýlmaktadýr. Elementel bor üretiminde; tuz banyosu elektrolizi, metalik redüksiyon, hidrojen redüksiyonu gibi yöntemler sýklýkla kullanýlmaktadýr. Genelde metalik redüksiyon yöntemi özellikle amorf bor eldesini beraberinde getirmektedir. Bununla beraber, bu bahsi geçen üç yöntemle elde edilen borun morfolojisi sadece amorf deðil, kristal yapýda da olabilmektedir. . Nispeten düþük sýcaklýklarda –yaklaþýk 873–1073 K- bor amorf toz þeklinde elde edilirken, 1273 K’den yüksek sýcaklýklarda ise kristal bor üretilmekteyken, diðer bir çok halde iki halin farklý oranlarda deðiþimlerine –kristal ve amorf bölgeler- rastlanmaktadýr. Bu çalýþmada ise, reaksiyonun verimini optimize etmek üzere sýcaklýk deðeri 1173 K’e sabitlenmiþ, kapalý ortam ve atmosferde amorf yapýsýný muhafaza etmesi hedeflenmiþtir. Bu çalýþmada, borik asitten (H3BO3) amorf bor eldesi ve karakterizasyonu incelenmiþtir. Elde edilen borun titrasyon ile safiyeti saptanýrken, XRD analizleri ile üretilen ürünün amorf olduðu ispatlanmýþ olup ve bor titrasyonu ile de %92 saflýk deðeri tayin edilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Borik asit, magnezyotermik redüksiyon, amorf bor
|