Midilli Adasý, Yunanistan’ýn üçüncü büyük adasýdýr. Eski Grekçe ismi Mitylini, günümüzde adý Lesbos’tur. Adada Midilli þehrinden sonra ikinci büyük yerleþim Malova (Molivos) kasabasýdýr. Malova, bulunduðu konum itibarýyla sadece adanýn deðil, günümüze kadar koruduðu özgün mimarisi ile bütün Ege Adalarýnýn en ahenkli, en güzel þehirlerindendir. Ada, 1462 yýlýnda Osmanlý idaresine katýlmýþ ve 1912 yýlýnda Osmanlý idaresinden çýkmýþtýr. Adada Osmanlý döneminde inþa edilen eserlerden günümüze sadece 75 tanesi ulaþabilmiþtir.
Bu bildiride adadaki Malova (Molivos) kasabasýnda ayakta kalmayý baþaran 10 çeþme ele alýnmýþtýr. Bu çeþmelerden 6’sý müstakil, diðer 4 çeþme ise duvara bitiþik çeþme örnekleridir. Bunlardan bir tanesinin de iki yüzünde kemer aynalýðý vardýr. Ýncelediðimiz çeþmelerden 7 tanesinde inþa kitabeleri mevcut, diðer 3 tanesinin ise kitabeleri yoktur.
Kitabesi olan çeþmelerde Hacý Ýsmail Aða Çeþmesi (H.1189/M.1775), Hacý Ahmet Aða Çeþmesi (R.1180/M.1766) ve Hacý Mustafa Çeþmesi’nin (R.1300/M.1884) kitabeleri mevcut olduðundan hem banileri hem de inþa tarihleri bilinmektedir. Çeþmelerden üç tanesinin ise kitabeleri tahrip edildiði için sadece H.1146/M.1733, H.1278/M.1861 ve R.1316/M.1900 inþa tarihleri tespit edilmiþtir. Geriye kalan dört çeþmenin de kitabeleri geçen zaman içinde yok olmuþtur. Ayrýca bu çeþmelerle ilgili H.1233/M. 1817 tarihli bir vakfiye de tespit edilmiþtir.
Bildirimizde incelediðimiz bu 10 çeþme örneðinin ölçüleri alýnarak cephe ve plan çizimleri hazýrlandý, kitabeleri okunarak tarihlendirildi, bazýlarýnýn da arþiv belgelerine ulaþýldý. Yaptýðýmýz araþtýrmalarda elde ettiðimiz veriler ýþýðýnda, çeþmelerin tarihi ve mimari özellikleri anlatýlarak Anadolu ve Balkanlardaki benzer örnekleri ile karþýlaþtýrmalarý yapýlacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Midilli, Malova, Molivos, Osmanlý Dönemi, Çeþme, Hayrat
|