Keywords:

Giriş: Geleceğin mimarları olan mimarlık bölümü öğrencilerini, mimari tasarım sürecinde pek çok faktör etkilemektedir. Bu faktörlerden biri olan kültürlerarası farklılıklar mimari tasarım sürecini etkilemekte ve bu tasarım sürecine yansımaktadır. Yapılan tasarımlar insanların ihtiyaçlarına göre şekillenmiştir. Mimari tasarım eğitimiyle, öğrenciye ait kültürel şema, eğitime başlamadan önce ve sonra tasarım sürecini etkilemektedir. Mimarlık eğitimi almadan önce ve sonra kültürel şeması da eğitim ile birlikte değişmiştir. Bu değişimde öğrenciyle, stüdyo yürütücüsünün arasındaki ilişki büyük bir öneme sahiptir. Öğrenciye ait kültürün tasarıma etkisi yapılan çalışmalarla tespit edilecek ve bu çalışmalar mimari eğitim ile ilgili sorunlara ışık tutacaktır. Amaç: Kültürel şemanın bireyin mimari tasarım eğitimi sürecindeki etkilerini ve bu çalışma kapsamında kültür, mimari tasarım eğitimi ve mimari tasarım sürecini araştırmaktır. Kapsam: Yapılan bu çalışmanın öğelerini Selçuk üniversitesi mimarlık bölümü birinci sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Bu öğrenciler rastgele seçilmiş olup 28 öğrenci katılmıştır. Sınırlıklar: Araştırma uzun zaman gerektirdiğinden birinci sınıf mimarlık bölümü öğrencileri üzerinde çalışma yapılmıştır. Yöntem: Araştırmaya toplam 28 kişi katılmıştır. Araştırmada 45 sorudan oluşan birey tanıma formu (Ayyıldız Potur, 2007: 200-203) , fotoğraf tekniği ile çevresel algı değerlendirme uygulaması (Ayyıldız Potur, 2007: 215-216) , öğrencinin içinde yaşayacağı ve tüm yaşam biçimini yansıtacağını düşündüğü bir ev tasarımı (Ketizmen Önal, 2010: 207) , ailesiyle oturduğu evin eskiz çizimi ve mesleki yatkınlıkla ilgili sorular sorulmuştur. Bulgular: Çalışmaya 17 bayan 11 erkek öğrenci katılmıştır. 26 ‘sının uyruğunun T.C, 2’sinin yabancı uyruklu olduğu belirlenmiştir. Bu katılımcıların 18-19 yaş aralığında olduğu, Selçuk Üniversitesi Mimarlık Bölümüne % 69,2‘sinin İç Anadolu ve % 19,2‘sinin Doğu Anadolu bölgesinden geldikleri, katılımcıların % 46,5’nin Anadolu Lisesi çıkışlı olduğu, anne eğitim durumunun % 39,3’nün ilkokul, % 32,1’nin ortaokul düzeyinde, baba eğitim durumunun % 25‘nin üniversite, % 21,4’ü lise düzeyinde olduğu bulunmuştur. Katılımcılara üniversiteyi kazanmadan önce Selçuk Üniversitesi Mimarlık Bölümünde bulundunuz mu? sorusuna % 3,6’sı 5-10 kere ve daha sık bulundum cevabını vermişlerdir. Üniversiteyi kazanmadan önce, Konya/Merkezde bulundunuz mu? sorusuna % 50’si daha sık bulunduklarını ifade etmişlerdir. Ayrıca katılımcıların % 57,1’i mimarlık bölümü tercihini bilinçli yaptığı, tercihlerini yaparken yeteneklerine uygun olduğunu düşünmüşlerdir. Mimarlık alanını yeteri kadar tanıdığınızı düşünüyor musunuz? sorusuna % 50’si ne evet ne hayır, mimarlık bölümüne, Üniversite tercih listesinde yer vermenizin nedeni nedir? diye sorulduğunda % 67,9’u ilgi alanlarıma, yeteneklerime, kişisel özelliklerime uygun olduğunu düşündüğüm için, bir meslekten beklentileriniz nelerdir? sorusuna % 89,3’ü mesleği, kişinin severek, isteyerek, zevk alarak yapabilmesi cevabını vermişlerdir. Mimarlık alanını en iyi tanımlayan nedir? sorusuna üç seçenek verilmiş ve bunları sıralaması istenmiştir. Katılımcıların % 89,3’ü birinci seçenek olarak mimarlık tasarlamaktır, % 85,7’si ikinci seçenek olarak mimarlık çizmektir ve % 96,4’ü mimarlık inşa etmektir ifadesini kullanmışlardır. Fotoğraf tekniği ile çevresel algı değerlendirme uygulamasında % 92,8’i Konya Karatay Medresesini, % 89,3’ü Konya Selçuk Üniversitesi Mimarlık Fakültesini, % 85,7’si Eyfel Kulesini gerek ismi gerek konumu ile birlikte doğru olarak cevaplandırmışlardır. Konya Sultan Selim Camiini % 3,6’sı, İstanbul Süleymaniye Camiini % 7,2’si ismi ve konumu ile birlikte doğru olarak cevaplayabilmişlerdir. Mesleki yatkınlık araştırmasında mimarlıkla ilgili verilen 10 kitaptan 4 ve daha fazla kitap okuyanlar % 7,2, 1-3 arası okuyanlar % 60,7, hiç okumayanlar % 32,2’sini oluşturduğu belirlenmiştir. Verilen 10 film isimlerinden 4 ve daha fazla film izleyenler % 42,9, 1-3 arası film izleyenler % 35,7, hiç film izlemeyenlerin ise % 21,4 olduğu tespit edilmiştir. Mimariyle ilgili 10 kavram sorulmuş % 42,9 ‘u 4 ve daha fazla, % 14,2’si 1-3 arası kavramı doğru olarak cevaplamışlar % 42,9’u ise hiçbir kavrama cevap verememişlerdir. Çalışmada ayrıca katılımcılara şu anda ailelerin oturduğu ev ve içinde yaşayacakları kendilerini ve tüm yaşam biçimlerini yansıtacağını düşündüklerini bir ev tasarlamaları istenmiştir. Katılımcının yaşadığı ev ile kendilerinin içinde yaşayacağı evin eskiz çizimleri birbirine benzedikleri belirlenmiştir. Sonuç: Çalışma sonucunda, öğrencilerin mimarlık bölümünü seçerken, katılımcıların çoğunluğu, ilgi alanlarına ve yeteneklerine uygun olduğunu belirtmiştir. Katılımcıların yaptıkları eskiz çizimlerinde yaşadığı yerin kültürünü, hayalinde yaşamak istediği evin tasarımına yansıttığı görülmüştür. Fotoğraf tekniği ile çevresel algı değerlendirme uygulamasında çevresel farkındalığın yetersiz olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca bireylerin çevreyi gözlemleme, değerlendirme ve inceleme yapmadıkları farklı bölgelerdeki değerlerin farkına varmadıkları anlaşılmıştır. Mesleki yatkınlıkta ise, katılımcıların mimarlıkla ilgili yayınları takip etmedikleri sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kültürel Şema, Mimari Kültür, Mimari Tasarım Eğitimi, Mimari Tasarım