Kentsel ölçekte yapýlan eksik ve yanlýþ uygulamalar, bireylerin bir mekana ulaþýmýný ve o mekandaki hareketlerini zorlaþtýrabilmektedir. Fiziksel engelliler, yaþlýlar, çocuklar, bebek arabasý kullanan veya eþya taþýyan bireylerin kent içerisindeki eriþimleri, yanlýþ tasarýmlar yüzünden kýsýtlanabilmektedir. Ýçinde yaþadýðýmýz çevrenin tüm kullanýcý bireyler tarafýndan eþit bir þekilde kullanýlabilmesi için, evrensel tasarým fikrinin yaygýnlaþmasý gerekmektedir. Evrensel tasarým fikri, 1985 yýlýnda Amerikalý Mimar Ronald L. Mace tarafýndan ortaya atýlmýþtýr. Bu kavramý Mace, farklý yaþ, boyut ve yetenekteki bireyler tarafýndan kullanabilecek ürün ve çevre tasarýmý olarak tanýmlamaktadýr. Bu fikrin yaygýnlaþabilmesi için mimarlýk ve iç mimarlýk disiplinlerinde verilmekte olan tasarým eðitiminin rolü büyüktür. Mimarlýk ve iç mimarlýk eðitimlerinde evrensel tasarým dersinin zorunlu olarak verilmesi, öðrencilerin tasarýmcý rolünü üstlenmeden önce bu konuya olan bilgi ve hassasiyetinin artýrýlmasý açýsýndan önemlidir. Bu çalýþmada, Ýstanbul’da lisans düzeyinde mimarlýk, iç mimarlýk ve iç mimarlýk ve çevre tasarýmý eðitimi veren 38 üniversite araþtýrýlmýþtýr. Bu üniversitelerin lisans düzeyindeki müfredatlarý incelenmiþ ve evrensel tasarým ile ilgili verilmekte olan dersler tespit edilmiþtir. Bu derslerin seçmeli veya zorunlu olma durumlarý analiz edilmiþ ve deðerlendirilmiþtir. Çalýþmada elde edilen verilere göre, mimarlýk bölümlerinin %65’inde, iç mimarlýk bölümlerinin %64’ünde, iç mimarlýk ve çevre tasarýmý bölümlerinin %70’inde evrensel tasarým ile iliþkili dersler bulunmaktadýr. Evrensel tasarým derslerinin bu okullarda zorunlu verilme oraný ise oldukça düþüktür. Mimarlýk bölümlerinde bu oran %12, iç mimarlýk bölümlerinde %5, iç mimarlýk ve çevre tasarýmý bölümlerinde ise %17’dir. Çalýþmanýn sonunda evrensel tasarým dersinin mimarlýk, iç mimarlýk ve iç mimarlýk ve çevre tasarýmý bölümleri için müfredata zorunlu ders kategorisine alýnmasýnýn gerekliliklerine deðinilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Evrensel Tasarým, Herkes Ýçin Tasarým, Kapsayýcý Tasarým, Mimarlýk Eðitimi
|
