Ýslamiyet’te camiler, kutsal ve simgesel mekanlar olarak benimsenmiþ ibadet yapýlarýdýr. Esasýnda camiler; Müslümanlarýn toplanarak ibadet ettikleri, bunun yaný sýra bilgi paylaþýmýnda bulunduklarý, eðitimin gerçekleþtiði ve adalet iþlerinin yürüdüðü karma kullanýmlý mekanlardýr. Ýlk ibadet mekaný Hz. Muhammed’in evi olarak kabul edilmiþtir. Zamanla mekan gereksinimiyle camiler, ilk oluþumlarýný göstermeye baþlamýþ; dünyevi olanýn dünyada kalacaðýna ve ahirete olan inanç, cami mimarisinin þekillenmesinde etkili olmuþtur. Her dönemde coðrafi, iklimsel ve kültürel koþullarla siyasi yönetimlere baðlý olarak mevcut teknik imkanlar doðrultusunda geliþen cami mimarisi; zamanla belirli simgesel eleman ve biçimsel ifadelerle kalýplaþmýþ, tasarým açýsýndan geliþimi kýsýtlanmýþ ve klasik bir mimariye sabitlenmiþtir. Bu klasik anlayýþ içinde var olan simgesel elemanlardan biri de mihraptýr. Kýble yönünü iþaret eden ve ibadeti yöneten imamýn yerini vurgulayan mihrap, yüklendiði anlamsal boyutuyla da klasik cami mimarisinin en önemli unsurlarýndandýr. Kýble duvarý içine bir niþ yerleþtirilmesiyle oluþan mihrabýn bu formu günümüze kadar deðiþtirilmeden ulaþmýþtýr. Günümüzde deðiþen ve geliþen teknolojik imkânlara ve malzeme olanaklarýna raðmen geleneksel tasarýmýn ikon haline geldiði, çaðdaþ yorumlarýn katýlmadýðý, kopya ve kimliksiz camiler inþa edilmektedir. Çaðdaþ yorumlarýn katýldýðý tasarýmlar ise toplumun bazý kesimleri tarafýndan kabul görmezken, yenilik arayýþý içinde olan kesimler için ilgi çekicidir. Bu çalýþma kapsamýnda, günümüz malzeme ve teknolojisinin kullanýldýðý 21. yüzyýl camileri ele alýnmýþtýr. Çalýþmada, farklý ve çaðdaþ yorumlarýyla klasik anlayýþýn dýþýna çýkan modern camilerin mihrap duvarý özelinde analiz edilmesi hedeflenmiþtir. Bu amaçla, 2000 yýlý ve sonrasý, yurt içi ve dýþýnda inþa edilmiþ örnekler seçilerek, modern camilerde mihrabýn kýble duvarýndaki konumu ve niteliðinin yaný sýra tasarýmcý tarafýndan nasýl ele alýndýðý araþtýrýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: cami mimarisi, modern cami, mihrap duvarý
|
