Akýþ, temelde yaðýþ, sýcaklýk, nem baþta olmak üzere çeþitli meteorolojik parametrelerin bileþkesinden oluþmaktadýr. Parametreler arasý doðrusal olmayan bir iliþki söz konusu olduðu için, yaðýþ-akýþ arasýndaki iliþkiyi modellemek açýsýndan taþkýn hidrolojisinde büyük önem taþýmaktadýr. Bu iliþkileri deðerlendirmede matematiksel modelleme teknikleri yetersiz kaldýðý için, öðrenme algoritmalarýna dayanan Yapay Sinir Aðlarý (YSA) yöntemi alternatif bir çözüm olmaktadýr. YSA örnek uzayý verileriyle öðrenmekte, öðrendiklerinden çýkarýmlar yapmakta ve hiç görmediði örneklere ait çýktý üretmektedir. Bu çalýþma, Kocaeli Ýli, Kandýra Ýlçesinde bulunan Namazgâh Barajýnda meteorolojik veriler kullanýlarak Yapay Sinir Aðlarý ile akýþýn tahmin edilmesi üzerinedir. Bu çalýþmada, Namazgâh barajýna ait giriþ akýmlarý günlük yaðýþ, sýcaklýk ve nem parametreleri dikkate alýnarak ileri beslemeli geri yayýlýmlý bir yapay sinir aðý yöntemiyle modellenmiþtir. Modellemede kullanýlan aktivasyon fonksiyonuna uygunluk açýsýndan öncelikle veriler Normalizasyon iþlemiyle MATLAB Paket Programýna uygun hale getirilmiþtir. Veriler %75 eðitim, %15 test ve %5 onaylama verisi olarak sýnýflandýrýlmýþtýr. Model mimarisi girdi katmaný, gizli katmaný ve çýktý katmanýndan oluþan çok katmanlý bir að mimarisine sahiptir. Çok katmanlý bir að tercih edilmesinin nedeni, veriler arasýnda doðrusal olmayan bir iliþki olmasýdýr. Gizli katmanda bulunmasý gereken Nöron Sayýsý deneme yanýlma yoluyla belirlenirken, kullanýlan öðrenme algoritmasý Levenberg- Marquardt olarak probleme uyarlanmýþtýr. Gözlenen ve tahmin edilen akým deðerleri arasý hata deðerlendirilirken, Mean Squared Error (MSE-Ortalama Karesel Hata ) ve eðitim performansý açýsýndan R^2(Regresyon) deðerleri dikkate alýnmýþtýr. Sonuç olarak, YSA ile yaðýþ- akýþ iliþkisini kurmakta iyi bir performans sergilediði sonucuna ulaþýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Namazgâh Barajý, Akýþýn Tahmini, Yapay Sinir Aðlarý
|
