Odun hücre çeperlerinde yer alan ve selülozla kompleks bir yapý oluþturan lignin, hidrofobik yapýlý olup lifleri bir arada tutma görevini yerine getirmektedir. Hücre çeperinde orta lamelde yoðun, sekonder çeper bünyesinde ise daðýnýk þekilde yer almaktadýr. Böylelikle bitkiye odunsu yapý ve dayanýklýlýk saðlamaktadýr. Orta yoðunluklu lif levha (MDF) üretim aþamasýnda odun yapýsýndaki lifler termal ve mekanik iþlemlerle bireysel hale getirilir. Termal iþlem lifleri bir arada tutan ligninin yumuþamasýna yardýmcý olurken, mekanik iþlemler liflerin bireysel hale getirilmesini saðlar. Çalýþmanýn amacý odun yongalarýný mekaniksel liflendirme öncesinde lakkaz enzimi ile ön iþleme tabi tutarak ligninin hidrofobik özelliðinin azaltýlmasý, yapýnýn zayýflatýlmasý ve odun yongalarýnýn su alma kapasitesinin artýrýlmasýdýr. Odun yongalarýnýn liflendirilmesi aþamasýnda, liflerin kolayca þiþmesi ve buna baðlý olarak buharlama süresinin ve liflendirme enerjisinin azaltýlmasý, kullanýlan odun yongasý miktarýnýn düþmesi, piþirme süresinin azalmasý, tutkal kullaným oranýnýn düþmesi gibi amaçlar doðrultusunda deneysel çalýþmalar yapýlmýþtýr. Çalýþmalarda gürgen (Carpinus betulus L.) ve karaçam (Pinus nigra L.) odun yongalarý, 25°C, 40°C ve 50°C uygulama sýcaklýðý ile farklý miktarlarda lakkaz enzimi ile denenmiþtir. Depolama ve bekleme süresi olarak 9-12 saat, suda bekleme süresi olarak 4 saat seçilmiþtir. Süzme iþlemleri yapýldýktan sonra yongalarýn su alma kapasiteleri hesaplanmýþtýr. Uygun koþullar belirlenerek, gürgen odun yongasý kullanýmýnda kapasitenin %29.3 arttýðý, çam odunu yongalarýnýn kullanýmýnda kapasitesinin %16.65 arttýðý, karýþýk odun yongasý (%70 yapraklý odunu + %30 ibreli odunu) kullanýmýnda ise kapasitesinin %26.45 arttýðý gözlemlenmiþtir. Ýðne yapraklý aðaçlara göre lignin, yapraklý aðaçlarda daha fazla miktarda ve orta lamellerde yoðunlaþmýþtýr. Bu sebeple lakkaz enziminin yapraklý aðaç odun yongasýnda daha etkili olduðu gözlemlenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: MDF, Lignin, Lakkaz Enzimi, Yonga, Lif, Selüloz
|
