Kültürel peyzaj, doða ve kültür bileþenlerin birbiriyle etkileþiminin bir sonucudur. Daha açýk tanýmlanacak olursa kültürel peyzaj; doðal peyzajýn insan etkileþimi ile arazi yapýsý üzerindeki etkilerinden oluþmaktadýr. Kültürel peyzaj envanterinin oluþturulmasý, koruma kullanma dengesi içinde yerel ekonominin canlanmasýna fayda saðlayacak planlama stratejileri ve hedefler oluþturulmasýnda etkilidir. Ýçme suyu kaynaðý açýsýndan Türkiye için önemli bir alan olan Sapanca Havzasý doðal peyzaj deðerlerinin yanýsýra kültürel peyzaj deðerleri açýsýndan da zengin bir alandýr. Bu nedenle Sapanca Havzasý çalýþma alaný olarak belirlenmiþtir. Kültürel peyzaj fonksiyonun belirlenebilmesi için havza sýnýrý içindeki yerleþimlerin sahip olduklarý kültürel varlýklar deðerlendirilerek kültürel deðerleri yansýtacak ölçütler ortaya konulmuþtur. Alanýn kültürel peyzaj fonksiyonunun belirlenmesi için; tarihi süreç içindeki önemi, tarihi yapýlar -sivil mimari örneklerinin varlýðý, gelenek göreneklerin yaþatýlmasý, arkeolojik kalýntýlar, festival ve þenlikler, yaylacýlýk, rekreasyon aktiviteleri kriterleri deðerlendirmeye alýnarak puanlama yapýlmýþtýr. Sapanca Havzasý sýnýrlarý içindeki mahallelerde kriterlerin yoðunluklarýna göre 1 ile 5 arasý puanlama verilmiþtir. 1 en düþük, 2 düþük, 3 orta, 4 yüksek, 5 en yüksek olarak kabul edilmiþtir. En yüksek puaný olan yerleþim yeri kültürel peyzaj fonksiyonu açýsýndan en yüksek olarak belirlenmiþtir. Sapanca Havzasý’nda bu çalýþmanýn yapýlmasýndaki amaç, havzanýn planlanmasý ve havza geliþiminde kültürel peyzaj yoðunluðu yüksek alanlarýn kültürel peyzaj envanterlerinin yapýlarak belirlenmesiyle bu alanlarýn koruma kullanma dengesi içinde havza planý içinde deðerlendirilmesi, alanlarýna yönelik özel planlama yaklaþýmlarý getirilmesidir. Çalýþma kapsamýnda havza genelinin özellikle Maþukiye, Kýrkpýnar, Uzunkum yerleþimlerinin kültürel peyzaj fonksiyonu açýsýndan zengin olduðu tespit edilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Peyzaj Karakter Analizi, Kültürel Peyzaj, Koruma, Havza Planlama, Sapanca Havzasý
|
