Yýlda 353 milyon ton olarak üretilen plastikler hafif, saðlam ve ucuz olmalarý sebebiyle günlük hayatýn vazgeçilmez malzemeleridir. Bu üretilen plastikler en fazla ambalaj uygulamalarýnda kullanýlmaktadýr. Genelde tek kullanýmlýk olan bu malzemelerin atýklarý çevre kirliliði yaratmakta, denizlere karýþarak canlý hayatýný tehdit eden mikroplastikleri oluþturmaktadýr. Çalýþmalar plastiklerin sadece %9’unun geri dönüþtürüldüðünü, geri kalan %19’unun yakýldýðý, %72’sinin ise çevreye atýk olarak býrakýldýðýný göstermektedir. Geri dönüþümün bu denli düþük kalmasýnýn sebeplerinden biri de bir arada bulunan farklý plastik atýklarýnýn iþleme sýrasýnda birbirleri ile iyi karýþamayarak son ürün özelliklerinin ciddi derecede düþmeye sebep olmasýdýr. Bunu önlemek için fiziksel ve/veya kimyasal uyumlaþtýrýcý malzemelerin kullanýmý araþtýrýlmaktadýr.
Bu çalýþmada bir arada temin edilebilen fakat birbirleri içinde iyi karýþamayan %60 yüksek yoðunluklu polietilen (YYPE) ve %40 polipropilen (PP) içeren ambalaj atýklarýnýn geri dönüþümü ile otomotiv, beyaz eþya parçalarý gibi katma deðeri yüksek ürünlerin üretilmesi ile ileri dönüþümünün saðlanmasý amaçlanmaktadýr. Bunun için hem fiziksel hem kimyasal uyumlaþtýrma çalýþmalarý gerçekleþtirilmiþtir. Fiziksel uyumlaþtýrma için etilen oktan, etilen propilen dien monomer, etilen vinil asetat ve propilen elastomer gibi ticari elastomerik katkýlar kullanýlýrken, kimyasal uyumlaþtýrma için dikümil peroksit, dialkil peroksit, titanat, silan kullanýlmýþtýr. Hammaddeler çift vidalý ekstrüder ile iþlenip enjeksiyon ile kalýplanarak testlere uygun boyutlara getirilmiþtir. Universal test cihazý ile çekme testi, Izod darbe dayanýmý, yoðunluk, eriyik akýþ indisi, sertlik, diferansiyel taramalý kalorimetre ve taramalý elektron mikroskopu analizlerine tabii tutulmuþtur. Çalýþýlan YYPE-PP harmanýnda fiziksel ve kimyasal uyumlaþtýrma birlikte gerçekleþtirildiðinde en etkin sonuçlara ulaþýlmýþtýr. Atýk YYPE-PP harmanlarýnýn katma deðeri yüksek ürünler hale getirilerek baþarý ile ileri dönüþümü gerçekleþtirilmiþtir.
(Bu çalýþma Gebze Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Malzeme Bilimi ve Mühendisliði Programý öðrencisi Eray EREM’in lisansüstü tezinden türetilmiþ olup ayrýca TÜBÝTAK tarafýndan Çaðrýlý 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programý’nda 3210879 proje numarasý ile desteklenmektedir.)
Anahtar Kelimeler: Polipropilen, Polietilen, Geri dönüþüm, Ýleri dönüþüm, Ambalaj atýklarý, Otomotiv ve beyaz eþya uygulamalarý, Fiziksel ve kimyasal uyumlaþtýrma
|
