Soðuk dövme öncesi ürün-proses ve kalýp tasarýmlarýnýn doðruluðunu, kalýp ve malzeme sarfiyatý yapýlmadan görebilmek için sonlu elemanlar metodu kullanýlmaktadýr. Sonlu elemanlar ile analiz yapýlarak; malzeme akýþý, plastik deformasyon bölgeleri, parça kusurlarý, gerilmeler, sýcaklýk deðiþimleri, dövme kuvvetleri gibi parametreler görülebilmektedir. Bu sayede, pahalý ve zaman alýcý deneysel testler azaltýlarak prototip ürün öncesinde optimizasyon çalýþmalarýnýn yapýlmasý mümkün olmaktadýr. Son on yýl boyunca yazýlým teknolojilerinin geliþmesi sayesinde tüm uygulamalý mühendislik çözümlerinde sonlu eleman simülasyonlarýnýn önemi özellikle metal þekillendirme operasyonlarýnda yüksek öngörü kabiliyetleri nedeniyle artmýþtýr.
Bu çalýþmada; 20MnB4 hammadde kullanýlarak üretilmek istenen özel bir baðlantý elemanýnýn, punch ve kafa altý týrnak formunun soðuk dövme yöntemi kullanýlarak þekillendirilmesi ile ortaya çýkacak deformasyon etkileri sonlu elemanlar yöntemi destekli incelenmiþtir. Ürün üzerinde operasyon tasarýmý yapýlýrken dikkat edilecek kafa üzeri aylan, kafa altý týrnak ve uç memesi bulunmaktadýr. Þekillendirme sýrasýnda kafa altý, kafa üzerindeki alyan ve uç meme formunun oluþturulmasý kalýp üzerine farklý yüklerin meydana gelmesine neden olacaktýr. Alyan punch bölgesinin oluþumu için kullanýlan punchýn formu ve malzeme ön hazýrlýk aþamasý uygun olmadýðý taktirde punch kýrýlmasýna - dolayýsý ile punch bölgesinin oluþmamasýna ve öngörülemeyecek þekilde kalýp setinin tamamen kýrýlmasýna sebebiyet verecektir. Olasý þekil verme hatalarýnýn önüne geçilmesi için alternatifli tasarýmlar deðerlendirilmiþ, tasarým optimize edilerek optimum operasyon ölçüleri, kalýp ölçüleri ve makine devir sayýsý (üretim hýzý, üretim adedi) belirlenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Uygulamalý Mühendislik Çözümleri, Sonlu Elemanlar Yöntemi, Plastik Þekillendirme
|