Latince kelime olan istiridye anlamý taþýyan ‘’Porsella’’ dan geldiði düþünülen porselen, bir nevi kilden yapýlan ve yüksek sýcaklýklarda piþirilen üzeri sýrlý seramik ürünlere verilen isimdir. Porselen büyük bir kýsmý kaolin ve bentonit gibi hammaddelerden oluþan kil mineralleri; feldspat, kalsit ve talk hammaddelerinden oluþan flaks mineralleri ile kuvars ve alüminadan oluþan dolgu malzemeleridir. Kil hammaddeleri çamura plastiklik özelliði veren ana hammaddedir. Flaks malzemelerin bünyedeki ana görevi ergitici özelliðidir. Dolgu malzemesi bünyeye sertlik ve yoðunluk kazandýrmak amacýyla kullanýlmaktadýrlar. Porselen sektöründe özelliklerine göre sert porselen ve yumuþak porselen olarak iki ana gruba ayrýlýr. Temelde sert ve yumuþak porselenin her ikisi de kuvars-kaolin-feldspat üçlü denge diyagramýnda yer alýr. Sert veya yumuþak porselen tanýmý ürününün mekanik dayanýmdan ziyada piþme ve bileþimdeki farklýlýklardan kaynaklanýr. Yumuþak porselen sert porselene göre feldspat oraný daha yüksek ve kaolin oraný daha düþük olup daha düþük sýcaklýkta sinterlenmektedir. Her iki porselen türü de (kemik porselen hariç) bol havalý, oksidasyonlu bir atmosferde 800-1000°C sýcaklýk aralýðýnda bisküvi piþirimine tabi tutulur. Porselenin en önemli kademesi sýr piþirimidir. Yumuþak porselen 1230-1270°C sýcaklýklar arasýnda oksidasyonlu atmosferde piþirilir, sert porselen ise 1350-1400°C sýcaklýklar arasýnda redüksiyonlu piþirim yapýlmaktadýr. Porselenler, genellikle kuvars, müllit ve amorf fazlarýndan oluþurlar. Ticari olarak bilinen porselenler genel mikroyapýlarýn da genellikle saf silika camý içerisinde gömülmüþ iri kuvars taneleri bulunmaktadýr. Düþük sýcaklýkta oluþan kübik formundaki yapýya birinci müllit, daha yüksek sýcaklýklarda zengin eriyik içerisinde uzamýþ iðnemsi kristallerden meydana gelen müllite ise ikincil müllit denilir. Müliitin porselen bünyelerde görünen ve dolgu görevi olarak yer alan tipine de üçüncü müllit adý verilir. Bu çalýþmada; düþük sýcaklýklarda oksidasyonlu atmosferde piþirimi saðlanan yumuþak porselenin, yüksek sýcaklýklarda redüksiyonlu atmosferde piþirimi yapýlarak faz ve mikroyapý özellikleri etkisi incelenmiþtir. Bisküvi piþirimi gerçekleþtirilmiþ yumuþak porselenlerin sert porselen sýrý ile sýrlanarak 1340°C – 1360°C sýcaklýklar arasýnda redüksiyonlu atmosferde soðuktan soðuya 5,5-6 saat sinterlenmiþtir. Daha sonra sinterlenmiþ numunelerin kristal fazlarýn belirlenmesi için X-ýþýnlarý difraksiyon (XRD) analizi yapýlmýþtýr. Taramalý elektron mikroskobu (SEM) ile de sinterlenen numuneler karakterize edilmiþ, SEM mikroyapýsýnda noktasal analizler þeklinde enerji daðýlýmlý X-ýþýnlarý spektroskopi (EDS) ölçümü de gerçekleþtirilerek elementel analizler de gerçekleþtirilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Porselen, Yumuþak Porselen, Sert Porselen, Mikroyapý, Faz
|
