Karahanlýlar ve Gazneliler döneminden, Anadolu Selçuklu ve Büyük Selçuklu dönemlerine kadar belirgin özellikleri olan yapý tekniði ile kervansaraylar inþa edilmiþtir. Osmanlý döneminde de örneklerine sýkça rastlanan bu yapý türünün, köklü bir geçmiþi bulunmaktadýr. Ticaret yollarýnýn canlý tutulmasý ve devam ettirilmesi adýna belirli menzillere ribat, derbent ve han adý altýnda çeþitli yapýlar, bunlarýn yaný sýra þehir merkezlerinde de kervansaray adý altýnda günlük ticaret ve borsa ihtiyaçlarýnýn karþýlandýðý yapýlar inþa edilmiþtir. Selçuklu döneminden Osmanlý dönemine geçiþte yapý tekniklerinde çeþitli deðiþiklikler meydana gelmiþtir. Bu iki dönemde yapýlan kervansaraylar ayný amaca hizmet etse bile mimari kompozisyon açýsýndan farklýlýklar göstermektedir. Dönemin koþullarý ve imkânlarýnýn deðiþmesi, inþa edilen kervansaray yapýlarýnda strüktürel açýdan farklýlýklar oluþmasýna sebep olmaktadýr. Strüktürel açýdan oluþan farklýlýklara etki eden bir diðer faktör, dönemin baþ mimarlarýnýn yapýmdaki katkýsýdýr. Selçuklu ve Osmanlý dönemlerinde inþa edilen kervansaray yapýlarýnda oluþan strüktürel farklýlýklar Mimar Sinan tarafýndan ortaya konmuþtur. Çalýþmada Mimar Sinan’ýn günümüze ulaþan kervansaraylarý üzerinden strüktürel farklarýn incelenmesi amaçlanmaktadýr. Plan ve üst örtü olarak irdeleme yapýlacak çalýþmada Sinan’ýn birçok eserinde kullandýðý kubbeli strüktür sistemlerinin kervansaray yapýlarýnda kullanýmý ve kullanýlan bu sistemlerin mekânsal kurguya oluþturduðu etki ve desteklere 1970-2015 yýllarý arasýnda restorasyonu yapýlan kervansaraylar üzerinden deðinilecektir.
Anahtar Kelimeler: Selçuklu Dönemi, Osmanlý Dönemi, Kervansaraylar, Menzil Yapýlarý, Mimar Sinan, Türk Sanatý
|
