Katalitik konvertörler motorlu taþýtlar kaynaklý emisyonlarýn azaltýlmasýnda kullanýlan egzoz manifoldu ile susturucu arasýnda bulunan bir parçadýr. Katalitik konvertörler, metal bir muhafaza içerisinde bulunan filtrenin üzerine emdirilmiþ soymetaller ile egzoz emisyonlarýný temizleme iþlemini gerçekleþtirmektedir. Bu soymetaller platin, rodyum ve paladyumdur. Platin ve paladyum egzozdan çýkan CO ve HC gazlarýnýn oksidasyonunda katalizör olarak kullanýlmakta iken, Rodyum ise egzozdan çýkan NOx gazýnýn indirgemesinde kullanýlmaktadýr. Katalitik konvertörlerdeki taþýyýcýlar bir diðer adýyla monolitler, üretim yöntemlerine göre kullanýlan ana malzeme gruplarý metal ya da seramikten oluþturulmaktadýr. Bu çalýþmada filtre kýsýmlarý seramik malzemeden üretilen katalitik konvertörler incelenmiþtir. Konvertörler motorun ilk çalýþma anýndan sonra egzoz sýcaklýðýnýn yaklaþýk 300 ᵒC civarýna gelmesinden itibaren aktif duruma geçmektedir. Isýl direnci yüksek olmasýndan dolayý oksit esaslý seramik filtrelerin hammaddeleri arasýnda tüketimi en fazla olan gözenekli alümina (AI2O3) tabakasý yer almaktadýr. Alümina tabakasý bal peteði þeklinde olup kanallarý kare kesit halinde bulunmaktadýr. Bu kesitlerin ölçüleri üreticilerin tercihlerine ve kaplama sonrasý yapýlan ölçümlere göre 1x1 mm boyutlarýnda, yaklaþýk 0,17mm duvar kalýnlýðýnda olmaktadýr. 400 cpsi olarak üretimi yapýlan bu filtreler otomotiv sektöründe en çok tercih edilenlerdir. Egzoz emisyonlarýný temizleme iþlevi ise bu kanallara emdirilmiþ katalizörler ile indirgeme ve oksitleme reaksiyonlarýyla gerçekleþmektedir. Bu çalýþmada seramik esaslý monolitin ekstrüzyon prosesi ile üretim sürecindeki aþamalar incelenmiþ ve deðerlendirilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Katalitik konvertör, Seramik filtre, Emisyon
|