Öz: Giriþ: Geliþen dünyada nüfusun, yapýlaþmanýn ve yerleþimin hýzla artýyor olmasý, þehirlerde mevcut yerleþim yerlerinin büyümesine yol açmýþ ve yeni yerleþim alanlarýna olan ihtiyacý arttýrmýþtýr. Yeni yerleþim yeri arayýþý, zamanla þehirleþmenin yamaçlara doðru ilerlemesine neden olmuþtur. Bununla birlikte, gerek doða olaylarýnýn etkisi, gerek gerçekleþtirilen mühendislik kazýlarý, gerekse yoðun yapýlaþmadan kaynaklanan dýþ yükler ve bitki örtüsünün yok edilmesi gibi insan etkileriyle yerleþim alanlarýnda þev stabilite riski zamanla artmaktadýr. Stabilite analizleri her geçen gün artmakta olan þev stabilite riskinin minimuma indirilmesi adýna daha fazla önem kazanmaktadýr. Amaç: Yapýlaþma bölgelerinde zemin özelliklerinin detaylý analizi yapýlmadan ve yeterli mühendislik önlemleri alýnmadan, desteksiz olarak yapýlan kazýlarda meydana gelen kitle hareketleri sonucunda çevre yapý ve altyapýlarda çoðu zaman onarýlmasý mümkün olmayan hasarlar oluþmaktadýr. Bu hasarlarýn önüne geçilebilmesi adýna kazý yapýlmadan önce çevre yapýlar ve altyapýlar dikkate alýnarak; açýlacak þevin stabilitesinin incelenmesi son derece önem arz etmektedir. Kapsam: Seçilen bölgede yer alan inþaat alanýnda yapýlan temel kazý çalýþmalarý sonucu meydana gelen stabilite sorunlarý incelenmiþ ve çözümüne yönelik alýnmasý gereken tedbirler belirlenmiþtir. Seçilen bölgede yer alan parselde 2016 yýlýnda yapýlan temel kazý çalýþmasý sonucunda meydana gelen stabilite sorunlarýna baðlý olarak çevresinde bulunan konut binalarýnda ve yolda farklý boyutta hasarlar oluþmuþtur. Oluþan bu sorunlarýn aydýnlatýlmasý ve alýnacak önlemleri belirlemek maksadý ile zemin parametrelerinin belirlenmesi için Geoteknik Deðerlendirme Raporu hazýrlanmýþtýr. Sýnýrlýklar: Bu çalýþma seçilen bölgede oluþan þev göçmesinin nedenlerinin araþtýrýlmasý ve teknik açýdan çözüm yöntemlerinin belirlenmesi konusunda sýnýrlandýrýlmýþtýr. Yöntem: Seçilen bölgede yapýlan sondaj kuyularý, arazi ve laboratuvar çalýþmalarý kapsamýnda alýnan numuneler deðerlendirilerek, mühendislik özellikleri araþtýrýlmýþ, olasý zemin problemleri ve zemin davranýþlarý ortaya konulmuþtur. Seçilen bölgedeki alanda jeolojik kesitler kayma potansiyeli oluþturabilecek konumlardan alýnmýþ ve stabilite analizi yapýlmýþtýr. Yer altý su seviyesinin yükselmesi ve yaðýþlar nedeniyle residüel zemin seviyelerinde kayma riski oluþturmuþtur. Meydana gelen kitle hareketleri yüzeysel olup derin bir hareket gözlemlenmemiþtir. Yer yer oluþan kýsmi kitle hareketlerinin derinliði 1-1.5 m olduðu gözlemlenmiþtir. Bölgede zeminin harekete geçmesinde yüzey-yeraltý sularýnýn mevsimsel olarak aþýrý artýþý ve zeminin suya doygun hale gelmesi gibi nedenler etkili olmuþtur. Bölgede genel eðim %0-40 arasýnda deðiþmektedir. Alanda yapýlan stabilite analizleri “Dairesel Dilim Yöntemi”ne göre depremli ve depremsiz durumlar için yapýlmýþtýr. Dört ayrý kýsým boyunca açýlan sondajlardan alýnan örselenmemiþ zemin numuneleri üzerinde Basýnç Deneyleri yapýlmýþtýr. Alýnan örselenmemiþ (UD) zemin numuneleri üzerine yapýlan basýnç deneyleri sonucuna göre kohezyon (c), içsel sürtünme açýsý(Ø), serbest basýnç dayanýmý (qu) deðerleri belirlenmiþtir. Bulgular: Yapýlan çalýþmalar sonucunda, zeminin üst kesimlerinde yaklaþýk kalýnlýðý 0,5-4 m olan bitkisel toprak ve dolgu tabakasý altýnda bölgenin kuzeyinden güneyine doðru kalýnlaþan kil içeren kum-çakýllar ve kum içeren kil-siltlerden oluþan bölge formasyonuna rastlanmýþtýr. Bu tabakanýn altýnda kýrmýzý-mor renkli çatlaklý kum taþý-silt taþý, gri renkli çatlaklý kil taþý ve kum taþlarýndan oluþan tabakalar belirlenmiþtir. Þev stabilitesi için güvenlik faktörü (GS) yapýlan analiz sonuçlarý TS 8853 standartlarýna göre deðerlendirildiðinde, deprem ivmesi dikkate alýndýðýnda GS deðerinin belirlenen iki kesitte 1,2 deðerinin üzerinde olduðundan zeminin depremli ve depremsiz durumda duraylý olduðu, diðer iki kesitte ise depremli durumda 1,2 deðerinin altýnda olduðundan kumlu-killi birimler yamaç boyunca þev göçmesine sebep olmuþtur. Sonuç: Alanda þev stabilitesinin bozulmasýnýn nedenleri arasýnda; zemin türü, su içeriði, yaðýþlar ile zeminin doygun hale gelmesi ve yapýlan inþaatýn temel kazýsý sayýlabilir. Bölgede yaklaþýk 7,50 m’lik kazý aynasýnýn açýlmasý ve mevsimsel yaðýþlarýn yükseliþi gibi nedenler; taç kýsmýndaki killi-kumlu-çakýllý birimlerde direnen kuvvetlerde azalmaya neden olmuþtur. Bu nedenlerle alanda þev stabilitesi bozularak kazý civarýna yakýn yapýlarda deformasyonlar ve zeminde derin olmayan yüzeysel kaymalar oluþturmuþtur.
Anahtar Kelimeler: Þev Stabilitesi, Duraysýzlýk, Stabilite Analizi
|