19. yüzyýlýn sonunda kullanýma açýlan Sirkeci-Küçükçekmece Banliyö hattý Osmanlý Devleti’nin kendi inisiyatifiyle gerçekleþtirdiði ilk demiryolu projesidir. 1888 yýlýnda Avrupa’ya uzanan hattýn tamamlanmasý ve Orient Ekspres’in Sirkeci duraðýndan ilk seferine çýkmasýyla uluslararasý bir taþýmacýlýk hattý haline gelmiþtir. Geliþen kent ihtiyaçlarý doðrultusunda Halkalý’ya kadar uzatýlan bu hat, 2013 yýlýnda Marmaray’ýn inþasý baþlatýlana kadar önemli bir ulaþým aksý olarak hizmet vermiþtir.
Proje kapsamýnda Kazlýçeþme-Halkalý arasýndaki istasyonlar Marmaray’a entegre edilmiþ, ancak demiryolunun Kazlýçeþme istasyonu sonrasýnda yer altýna girmesi sebebiyle Sirkeci-Yedikule hattý atýl kalmýþtýr. Atýl kalan Yedikule, Kocamustafapaþa, Yenikapý, Kumkapý, Cankurtaran, Sirkeci istasyonlarý; dönemin yaþayan kent dokularý içerisine inþa edilmiþler, kullanýldýklarý yýllar boyunca da bu mikro tarihi kent dokularýný beslemiþler, korunmalarýný saðlamýþlardýr. Koruma baðlamýnda bu iþlevinin yaný sýra yaklaþýk 150 yýldýr kente hizmet veren bu hat kent hafýzasýnda önemli bir yere sahiptir.
Kültürel mirasýn korunmasýnda çeþitli kurum ve kuruluþlar tarafýndan yeni yaklaþýmlar geliþtirilmektedir. ICOMOS’a göre kültürel rota kavramý kültürel mirasýn korunmasý için çok boyutlu ve yenilikçi bir kavramdýr. Kültürel rotalar, güzergahlarýnda bulunan deðerlerin önemini arttýran bir sistemdir.
Yazarýn demiryolu mirasýný kültürel rota üzerinden koruma yollarýný araþtýrdýðý tez çalýþmasýndan üretilen bu bildiri kapsamýnda, Sirkeci-Yedikule hattý duraklarý odaklý bir kültürel rota planlama potansiyeli araþtýrýlacaktýr. Tarihi Yarýmada ve banliyö hattýnýn geliþimi, duraklar ve çevresindeki kültürel, doðal ve çaðdaþ bileþenler ele alýnacaktýr. Bu bileþenler ýþýðýnda hattýn kültürel miras deðeri ortaya konmaya çalýþýlacaktýr. (Bu çalýþma yazarýn halihazýrda devam eden yüksek lisans tez çalýþmasýndan üretilmiþtir.)
Anahtar Kelimeler: koruma, demiryolu mirasý, kültürel rota
|
