Soðuk þekillendirilmiþ ince cidarlý çelik yapý elemanlarý, benzer boyutlu sýcak þekil verilmiþ profillerin et kalýnlýklarýna kýyasla oldukça ince çelik levhalarýn þekillendirme makinelerinde bükülmeleriyle üretilen taþýyýcý elemanlardýr. Üretim, taþýma, montaj kolaylýðý saðlamalarý nedeniyle tasarýmda ekonomiklik, imalatta hýz kazandýran soðuk þekillendirilmiþ yapý elemanlarýnýn, az katlý hafif çelik yapýlarda ana taþýyýcý eleman, çok katlý çelik yapýlarda ise yardýmcý elaman olarak kullanýmlarýnýn yalnýz ülkemizde deðil tüm dünyada hýzla arttýðý görülmektedir. Ülkemizde, hafif çelik bina tasarýmýnda, farklý firmalar tarafýndan üretilen/satýlan farklý boyut ve þekillere sahip pek çok soðuk þekillendirilmiþ profil türü kullanýlmaktadýr. Bu tür profillerin dayaným hesaplarýnda, profillerin temel enkesit özelliklerine ihtiyaç duyulur. Ülkemizde soðuk þekillendirilmiþ çelik yapý elemaný üretimi/satýþý yapan firmalarýn ürün kataloglarýnda, elemanlarýn tasarýmýnda ihtiyaç duyulan temel enkesit özelliklerinin yalnýz bir kýsmýnýn listelendiði, buna karþýn, özellikle nispeten küçük et kalýnlýðýna ve açýk enkesite sahip olmalarý nedeniyle çoðu soðuk þekillendirilmiþ profilin dayaným hesaplarýnda kullanýlan burulma sabitleri ile kayma merkezleri hakkýnda tasarýmcýya bilgi sunulmadýðý fark edilmiþtir. Bu çalýþmada, ülkemizde hafif çelik uygulamalarýnda sýkça kullanýlan kenar rijitleþtiricisi olmayan farklý ebatlardaki soðuk þekillendirilmiþ U profillerin enkesit özellikleri Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsü tarafýndan 2014 yýlýndan yayýnlanan “Soðuk Þekillendirilmiþ Çelik Tasarým Kýlavuzu”nda sunulan formüller kullanýlarak hesaplanmýþ ve tasarýmcýlara sunulmuþtur. Ýlgili enkesit özellikleri, soðuk þekillendirilmiþ çelik elemanlarýn tasarýmýnda sýkça kullanýlan çizgisel yöntemle de hesaplanmýþ, elde edilen deðerler tablolanan deðerlerle karþýlaþtýrýlarak çizgisel yöntemdeki hata oranlarý belirlenmiþtir. Ýncelenen enkesitlerde, çizgisel yöntemin, yuvarlak köþe kabulüyle kullanýlmasý durumunda, hesaplanan deðerlerdeki hata oranlarýnýn %1’i, kare köþe kabulüyle kullanýlmasý durumunda ise %10’u geçmediði belirlenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Burulma sabitleri, Çizgisel yöntem, Hafif çelik yapý, Kenar rijitleþticisi olmayan U profil, Soðuk þekillendirilmiþ çelik yapý elemaný.
|
