Doðumdan ölüme kadar olan yaþamsal süreçte mekân bütün deneyimlere tanýklýk etmekte, bu deneyimlerin bilgisini gerektiðinde kullanýlmak üzere kaydetmektedir. Toplumda meydana gelen deðiþimler sonucunda toplum mekâný þekillendirmekte mekân ise toplumun deneyimlerine nesne olmaktadýr. Ancak yakýn zamana kadar ülkemizde tasarýmýn bu tanýklýðýndan siyasi ya da hukuki anlamda faydalanýlmamýþtýr. Mimari tasarýmýn tanýklýðýndan faydalanma iþinde yapýlan sadece bir nesne olarak yapýyý çözümlemek deðil, boþlukta meydana gelen tüm olaylarý bir baþka deyiþle “an” ý analiz etmektir. An olarak tanýmlanan bu edimsel veya durumsal aktiviteler bütünü yaþamýn özünü oluþturmasý baðlamýnda bütün bilim ve disiplinlerin ilgi alanýna girmektedir. Suçun mekân-zaman-olay-insan etkileþimden meydana gelen bir “an” olmasý sebebiyle hukuki süreçte mimarlýk disiplininin tanýklýðýndan faydalanýlmasýnýn ve mimarlýðýn adli bir disiplin, mekânsal analizin adli bir yöntem olarak kullanýlmasýnýn önemi anlaþýlmaktadýr. Bu fikirden hareketle ortaya çýkan “Adli Mimarlýk” disiplini, adli vakalarda tanýklýðý nesneler üzerinden yaparak alýþýlagelmiþ bireysel tanýklýðýn tutarsýzlýk, ahlakilik ve duygusallýktan arýndýrýlmýþ daha nesnel ve objektif bir kavrama dönüþümünü saðlamýþtýr. Bu çalýþmada, nesnelerin (mekânýn) suçu azaltma, çözümleme ve önlemede objektif tanýklýðýndan yararlanarak insanlýk için daha adil, güvenli ve yaþanýlabilir çevreler ve pozitif bir gelecek tablosu oluþturulabilir mi sorusuna cevap aranacaktýr. Yöntem olarak ulusal ve uluslararasý literatür taramasý yapýlarak örnek adli vakalar üzerinden incelemeler yapýlmýþ, elde edilen bulgular deðerlendirilerek yorumlanmýþtýr. Yaþamýn her anýna tanýklýk eden mekânýn adli düzlemde suç mahali olarak tanýklýðýndan faydalanýlmasýnýn adaletin saðlanmasý açýsýndan faydasý deðerlendirilmiþ, ülkemizde adli mimarlýk kavramýnýn geliþtirilip adli bilimlere katký saðlamasý yönünde önerilerde bulunulmuþtur.
Anahtar Kelimeler: Adli mimarlýk, Tanýklýk, Suç, Mekan
|
