Bu çalýþmanýn amacý sportif aktivitelerde kullanýlan materyallerin tasarým, saðlýk ve kullaným açýsýndan aktivite ve performans üzerine etkisinin ortaya koyulmasýdýr. Çalýþmada dökümantasyon tekniði kullanýlarak konu ile ilgili yazýlý ve basýlý kaynaklar ile ilgili web siteleri taranarak elde edilen bulgular yorumlanmaya çalýþýlmýþtýr. Günümüzde spor alanýnda farklý branþlarda kullanýlan çeþitli materyaller mevcuttur. Bu materyaller öncelikli olarak kullanýcýnýn saðlýklý bir þekilde spor yapabilmesine ya da spor sakatlýklarýndan korunmasýna yardýmcý olacak þekilde tasarlanmýþ materyallerdir. Farklý sportif aktivitelerde kullanýlan pek çok donaným (kale direkleri, ringler, cimnastik araçlarý, potalar, file, kullanýlan zemin özellikleri vb.) ve kiþisel kullanýma yönelik (raket, aðýz koruyucu, dizlik, gözlük, kask vb.) materyaller sporcularýn en uygun ortamda aktivitelere katýlmasýný ve aktiviteler esnasýnda sakatlanmalardan koruyucu proaktif malzemelerdir. Sportif aktivitelere yönelik olarak farklý branþlara iliþkin spor ortamýnýn genel risk deðerlendirmesi ve güvenlik unsurlarý deðerlendirilerek bu tür materyallerin kullanýlmasý önemlidir. Bununla beraber bilgi ve teknolojinin geliþmesi ve ilerlemesiyle birlikte sportif alanlarda kullanýlan materyallerin içerik ve tasarýmlarýnda da geliþmeler gözlenmektedir. Bu deðiþiklikler de hem pazarlama hem de inovatif yaklaþýmlar söz konusu olmaktadýr. Kullanýcýlar ve izleyiciler açýsýndan görsel tasarým ve kiþisel kullanýma uygun tasarýmlar söz konusu olmaktadýr. Sporda kiþisel tasarým hýzla yaygýnlaþmaktadýr. Ýnovatif yaklaþýmlar ise kullanýlan malzemelerin daha dayanýklý ve daha kullanýþlý olmasýnýn yanýnda sportif performans üzerine de etkili olmaktadýr. Bunun yaný sýra bu tür performans üzerinde etkili bazý materyaller ise haksýz rekabet ortamý oluþturmasý bakýmýndan ilgili kurumlar tarafýndan yasaklý malzemeler listesine alýnmaktadýr. Speedo’nun Nasa’dan aldýðý yardýmlarla ürettiði LZR racer mayo performansa yönelik tasarýmlara örnek olarak verilebilir. Pekin olimpiyat oyunlarýnda kullanýlan bu mayo ve kýrýlan rekorlar ve sonrasýnda 2010 yýlýnda FINA tarafýndan performansý artýrdýðý ve haksýz rekabet oluþturduðu gerekçesiyle yasaklanan yüzücü mayosu spor alanýnda tasarýmýn geldiði noktayý göstermek açýsýndan ilginç örneklerden sadece birisidir. Ancak inovatif yaklaþýmlar sayesinde spor alanlarýnda gerekli donanýmlarýn görsel ve sakatlýklarý önlemeye yönelik tasarýmlarý ile kullanýlan malzemelerin içerik ve kiþiye uygun tasarýmlarý sporcularýn performanslarýna olumlu etki yapmaktadýr. Hýzla ilerleyen teknoloji sayesinde en ideal sportif ortamlarýnýn saðlanmasýna yönelik materyal tasarýmlarý ve sporcu performansýný artýrýcý kiþisel tasarýmlarýn kullanýmýnýn daha da yaygýnlaþacaðý söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Ýnovasyon, performans, tasarým, sporcu, materyal
|
