Öz: Giriþ: Kentler, belirli bir alanda yaþayan ve birbiri ile sürekli etkileþim halinde bulunan canlý ve cansýz çevrelerin oluþturduðu kültürel ekosistemlerdir. Kentsel oluþum sürecinde doðal ve kültürel çevreyi olumlu yönde etkileyen su kenarý kullanýmlarý kente birçok açýdan olanak saðlar. Su kenarý ekosistemleri içerisinde farklý canlý yaþam ortamlarý bulunur. Karasal (çöl, orman, çayýr, mera, maðara, tundra, vadi, bataklýk, kent ekosistemleri) ve su (dere, nehir, göl, pýnar, baraj, deniz, havuz, okyanus ekosistemleri) olarak sýnýflandýrýlan ekosistemler farklý ortamlardaki canlý ve cansýz varlýklarýn birlikte bitki ve yaban hayatý için önemli ortamlar saðlar. Dere, göl, akarsu kýyýlarý ve sulak alanlar olarak da deðerlendirilen bu alanlar ekolojik açýdan çevresindeki doðal ortamlarý ile hava sirkülasyonu saðlayarak çevre kirliliðine de azaltýr, erozyon kontrolü saðlar ve çevre kirliliðini önler. Kentsel alanlarda doðal ve kültürel açýdan bulunduðu çevreye olumlu olarak katký saðlarken oluþumu ile insanlara birçok fýrsat sunar. Ayný zamanda da suyun doðal ve estetik görüntüsüyle insanlarýn ilgisini çekerek kentin çekim merkezi halini alýr. Ýnsanlar tarihin ilk çaðlarýndan bu yana yerleþim alanlarý olarak su kenarý ve çevresini belirlemiþlerdir. Ve zamanla bu alanlar kentin karakteristik özelliklerini taþýyan, insanlarýn pek çok rekreatif etkinliðine olanak tanýyan yaþam alanlarý haline gelmiþtir. Kara ile suyun birleþimine baðlý olarak farklý etkinlikler geliþir, bu iþlev ve fonksiyonlara göre de kent ile bütünleþerek kimlik kazanmýþ olur. Amaç: Bu araþtýrma su kenarý yaþam alanlarýnýn rekreatif açýdan kent halkýna sunduðu mevcut imkân ve olanaklarýný, belirlenmesi amacýyla yapýlmýþtýr. Kapsam: Yapýlan bu araþtýrma Trabzon kentinde bulunan Sera gölü ve çevresinde gerçekleþtirilmiþtir. Sera gölü 1950 yýlýnda Sera Deresi Vadisinde heyelan sonucu oluþmuþ karakteristik ve doðal bir oluþumdur. Göl, 2010 yýlýnda Tabiat Parký olarak ilan edilerek çevresinde son zamanda gerçekleþtirilen iyileþtirme çalýþmalarý sonrasýnda eko turizm ve rekreasyonel faaliyetler açýsýndan kullanýlmaya baþlamýþtýr. Bu amaçla göl ve yakýn çevresini rekreatif amaçlý kullanan, iþ yeri sahipleri ve yerel halk evren büyüklüðünü oluþturmaktadýr. Çalýþma yoðun kullanýmýn olduðu ilkbahar döneminde ve hafta sonlarýnda gerçekleþtirilmiþtir. Sýnýrlýklar: Sera Gölü Trabzon’un Akçaabat ilçesinde; Yýldýzlý ve Derecik Belediyeleri arasýnda yer alan Derecik Vadisi’nde yer almaktadýr. Araþtýrma Sera gölü sýnýrlarý içerisinde ve yakýn çevresinde rekreatif olanaklara imkân tanýyan alanlarla sýnýrlandýrýlmýþtýr. Yöntem: Araþtýrmanýn ilk aþamasýnda alana ait literatür taramasý yapýlarak su kýyýlarýnýn kente olan katkýlarý ve peyzaj açýsýndan önemi araþtýrýlmýþtýr. Daha sonra alana ait yerinde gözlemler yapýlmýþ, kullaným durum, alanýn kullaným kapasitesi, ve aktiviteleri belirlenmiþtir. Sera Gölü ve çevresinde mevcut rekreatif düzenlemelere ait deðerlendirmelerde bulunabilmek için belirli günlerde seçilen rastgele kullanýcýlarla görüþmelerde bulunulmuþtur. Kullanýcýlara göl çevresindeki kullaným alanlarýndaki memnuniyet durumlarý, yeni düzenleme ve etkinlik alanlarýna olan ihtiyaçlarý sorgulanmýþtýr. Bulgular: Çalýþma alanýnda yerinde yapýlan gözlemler ve kullanýcýlar ile yapýlan görüþmeler doðrultusunda deðerlendirmeler yapýlmýþtýr. Kullanýcýlarýn alana ait kullaným eðilimi ve taleplerine yönelik tespitlerde bulunulmuþtur. Görüþmeler sonucunda göl çevresindeki etkinlik alanlarýnýn kullanýcý ihtiyaçlarýný karþýlamadýðý, insanlarýn daha çok serbest alanlarda gezinti ve yürüyüþ yollarý istediklerini belirtmiþlerdir. Yaný sýra piknik olanaðý için Orman ve Su Ýþleri Bakanlýðý Doða Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüðü tarafýndan "Sera Gölü Tabiat Parký Peyzaj Uygulamasý” kapsamýnda düzenlenen mekanlarýn kullaným açýsýndan yoðun olduðu gözlemlenmiþtir. Ancak gölün çevresinde manzara izlemeye ait mekanlarýn olmayýþý ve bu etkinliklere olanak saðlayacak donatý eksiklikleri kullanýcýlar tarafýndan belirtilmiþtir. Ayrýca gölün doðal oluþumu ve eþsiz güzelliðinin yaný sýra çevresinin kirli ve bakýmsýz görünmesi kullaným zorluðu da oluþturmaktadýr. Sonuç: Su kýyýlarý kentsel ekolojik koridor olarak görev üstlenmektedir. Bu nedenle bu alanlar kent ve çevresi ile bir bütünlük dahilinde deðerlendirilmesi ve planlanmasý gerekir. Sera Gölü ve çevresi doðal su varlýðý açýsýndan zengin bir ekosisteme sahiptir. Bu sebeple alanda yapýlacak her türlü düzenleme ve iyileþtirme çalýþmalarý sürdürülebilir açýdan koruma ve kullaným kriterlerine uygun olmalýdýr. Ancak Göl ve yakýn çevresi farklý rekreatif etkinlikler için uygun olmasý, kent ulaþým aðý içerisinde kolay ulaþýlabilir olmasý ve manzara güzelliði açýsýndan olumlu olanaklarýna olmasýna karþýn halen daha hakkettiði deðeri alamamýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: Rekreasyon, su kenarý, Sera Gölü, kent ekolojisi
|
