Bir kentin kimliði tarihsel ve kültürel katmanlar ile belirlenmektedir. Bu katmanlar toplumsal, ekonomik, siyasi, arkeolojik ve en önemlisi korunabilen doðal çevre ile yansýtýlmaktadýr. Bu etmenlerin mekana yansýmasý sonucunda o kentin kimliði de deðiþime uðramaktadýr.
Ýstanbul’un doðu sýnýrýný belirleyen, yýllarca bir balýkçý köyü ve sayfiye bölgesi olarak kalabilmiþ Tuzla’nýn zaman içindeki kültürel, ticari ve siyasi alanda oluþan yeni katmanlarý, deðiþen kimliði ve bunlarýn Tuzla kýyýsýna yansýmasý irdelenmiþtir. Bu deðiþimlerin iki baþlýðý olarak, Türk-Rum Mübadelesi ve tersane gibi gemi inþa sanayinin kuruluþlarýnýn bu bölgeye taþýnmasý iþlenmiþtir.
Mübadele ile deðiþen halk, özellikle Köyiçi Bölgesi’nde, dini inançlarý, kültürleri ve yaþayýþ tarzlarýný yansýtan yapý ve mekanlarý ile bunun yerleþme kýyýsýna yansýmasýný beraberinde getirirken, kendilerinden önceki sosyal, kültürel ve mekânsal katmanlarý silinmeye mecbur býrakmýþtýr.
Hýzlý sanayileþme süreci içerisinde Tuzla’nýn önemli bir rolü olmuþtur. Tersanelerin buraya taþýnmasý ile merkez bölgesinde ve kýyý þeridinde, organize-deri sanayinin oluþturulmasý ile de D-100 karayolunun üstünde kalan bölgelerde nüfus, kimlik, iþlev ve kültür deðiþiklikleri gerçekleþmiþtir.
Tuzla’da gerçekleþen doðal afetler veya insan kaynaklý yýkýmlar burayý tercih edilir kýlan özelliði olan ‘kýyý’yý etkilemiþtir. Önemli sayýlabilecek yangýnlar kentin kendine özgü mimarisinin hasar görmesine neden olmuþtur. Bu yýkýmlar sonrasýnda da tarihini yansýtan yapýlar restorasyon ilkelerine uygun olarak yapýlmamýþtýr. Ayrýca önceden ana geçim kaynaðý balýkçýlýk olan yerel halk, siyasi kararlar ve nüfus artýþýyla kýyý þeridinin yeni fonksiyonlar için kullanýlmasý sonucunda, kendilerine yeni barýnma mekanlarý ve iþ olanaklarý edinmek zorunda býrakýlmýþtýr.
Bu çalýþma ile Tuzla kýyýsýnýn deðiþimi bir takvim üzerine yatýrýlýp, tarihi ve kültürel katmanlar iþlenecek ve buradan çýkan problemlere, kimliðini kaybetmeye yüz tutan kent için öneriler getirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Katman, Kimlik, Kýyý Mekanlarý, Tuzla Köyiçi Bölgesi.
|
