Geçmiþte liman, kentin dünyaya açýlan kapýsý, ticaretin ve dolayýsýyla hayatýn can damarý konumundaydý. Zaman içerisinde, nüfusun artmasý ile kentlerdeki büyüme hýzý ve buna baðlý olarak limanlarýn ticari kapasite ihtiyaçlarý artýþ göstermiþtir. Bu durum, limanýn, liman yapýlarýnýn, depo ve ambarlarýn sayýsýnýn ve büyüklüklerinin artýrýlmasýný gerektirmiþtir. Merkez kýyýlardaki yoðun yapýlaþma nedeniyle etkili bir biçimde karþýlanamayan bu büyüme ihtiyacýna çözüm olarak kent limaný, ticari ve sivil liman olarak parçalamýþ, ticari limanlar yoðunlaþan deniz trafiðinin, artan üretimin ve depolama ihtiyacýnýn daha rahat karþýlanabileceði yeni kýyýlarda yeniden kurularak merkezden uzaklaþtýrýlmýþtýr. Tarih boyunca adým adým ilerleyen bu uzaklaþtýrma hamleleri, sanayi devrimi sonrasý 20.yy baþlarýnda kentlerdeki hýzlý nüfus artýþý ile kent merkezlerinin ani genleþmelerine yetiþememiþ, henüz iþlevsel ömrünü tamamlayamadan kent merkezi tarafýndan yutulan ticari limanlar ve içerisinde bulunan yapýlar hýzla deðiþen teknolojiye ve ihtiyaçlara ayak uyduramayarak yeni kent merkezinin ortasýnda iþlevlerini yitirip kaderine terk edilmiþtir.
Günümüzde metropol merkezi kýyýlarýnda yer alan terk edilmiþ ticari yapýlarýn yeniden iþlevlendirilmesi ve kente tekrar baðlanmasý popüler bir mimari pratik haline gelmiþtir. Bunun nedenleri arasýnda bu yapýlarýn ve içerisinde bulunduklarý arazilerin, konumlarý gereði deðerlerinin zaman içerisinde yükselmesi, sýký metropol dokusu içerisinde, görülmesi ender formlar ve boþluklar yaratma, kentin endüstriyel ve ticari mirasýný koruyan birer anýt özelliði gösterme ve modern kentliyle denizi yeniden buluþturabilme potansiyelleri gösterilebilir.
Terk edilmiþ liman yapýlarýnýn ve özellikle liman silolarýnýn yeniden iþlevlendirilmesinin inceleme konusu olarak seçilmesindeki amaç, kente kazandýrýlabilecek deðerlere ek olarak, silo yapýlarýnýn odaðýnda insan olmayan orijinal tasarýmlarý dolayýsýyla oranlarý ve formlarý ile, yeniden iþlevlendirilirken alýþýlagelmiþin dýþýnda tasarýmsal yaklaþýmlar gerektirmeleridir. Silolarýn insan kullanýmýna yönelik yeniden iþlevlendirilmesi için gereken yaratýcý mimari tasarým potansiyelleri tezin konusu olarak seçilmelerinde belirleyicidir.
20.yy baþlarýnda, dönemin ticari limanlarýnda genellikle zirai ürün depolama amacýyla inþa edilmiþ ve günümüzde iþlevini yitirmiþ liman silolarý, karakteristik yüksek silindirik formlarý ve betonarme strüktürleri ile günümüze kadar ulaþmayý baþarabilmiþ ancak depolama tekniklerinin deðiþmesiyle kullaným iþlevlerini yitirmiþtir. Strüktürel olarak tasarýmda kýsýtlý müdahale þansý tanýyan bu yapýlar, dünya genelinde büyük liman kentlerinde yaratýcý bir þekilde yeniden iþlevlendirilerek kent hayatýna kazandýrýlmýþtýr.
Bu çalýþmanýn amacý, son yüzyýlda dünya ticaret limanlarýndaki ticari faaliyetlerin mekansal ihtiyaçlarýnýn deðiþmesi ve depolama-taþýma teknolojilerinin geliþimi ile iþlevini yitiren ve terk edilen liman silolarýnýn, yeniden iþlevlendirilmesine yönelik çalýþmalarý bir araya getirmek; Haydarpaþa Silolarý gibi kente yeniden baðlanmayý bekleyen yapýlarýn geri kazanýmýnda mimari tasarým sürecine katký saðlayacak bir kaynak oluþturmaktýr. Çalýþma kapsamýnda; Cape Town ‘The Silo’ (Güney Afrika Cumhuriyeti), Kopenhag ‘The Frosilo’ (Danimarka), Deventer ‘Zwarte Silo’ (Hollanda) gibi farklý tasarým yaklaþýmlarýna sahip örnekler incelenmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Yeniden Ýþlevlendirme, Silo Yapýlarý, Liman Silolarý, Adaptive Reuse of Silo Buildings, Waterfront Conversion
|
