Su, tarih boyunca tüm uygarlýklar için önemli yaþam kaynaðý olmuþtur. Temiz suya ulaþmak amacýyla dönemin teknolojileri kullanýlarak farklý su yapýlarý yapýlmýþtýr. Çaðlar boyunca önemli bir merkez olan Ýstanbul’un da en önemli sorunlarýndan biri tatlý su kaynaðýnýn bulunmamasýdýr. Farklý zamanlarda þehre su saðlamak amacýyla dönemin teknolojisi kullanýlarak tesisler kurulmuþ ve bu sorun çözülmeye çalýþýlmýþtýr. Roma ve Bizans dönemindeki açýk ve kapalý sarnýçlar, Osmanlý döneminde ise su yollarý ve þebekeler yapýlarak þehrin su ihtiyacý karþýlanmýþtýr. Ýstanbul’da 19. yüzyýl sonlarýna kadar Halkalý, Kýrkçeþme, Üsküdar ve Taksim gibi su yollarý inþa edilmiþtir. 1874 yýlýnda Sultan Abdülaziz tarafýndan Fransýz þirketine verilen imtiyazla kurulan Terkos Su þirketi (Dersaadet Anonim Su Þirketi) geliþen Ýstanbul’un su ihtiyacýný karþýlamak için atýlan önemli bir adým olmuþtur. Beyoðlu, Galata, Haliç’in batý sahilleri ve Boðaz’ýn Rumeli yakasýna su verilmesi düþüncesi ile kurulan tesisler sayesinde Ýstanbul’a Terkos Gölünden basýnçlý su verilerek suyun konutlara ulaþýmý kolaylaþmýþtýr. Bu çalýþmada Terkos su yollarýna ait anýtsal yapýlarýn incelenerek mimari özelliklerinin belgelenmesi ve isale hattýnýn bütüncül olarak ortaya çýkarýlarak korunmasý için gerekli önerilerin geliþtirilmesi amaçlanmýþtýr. Ýstanbul’da kurulan 5. büyük su tesisi olan Terkos Su Sistemi geç dönemde inþa edildiðinden yapýlarda ileri teknoloji kullanýlmýþ olup çalýþma kapsamýnda incelenen yapýlardan bazýlarý þunlardýr: Terkos su pompa istasyonu, Kaðýthane içme suyu arýtma tesisi, Edirnekapý su deposu, Bomonti su kulesi (þato), Þiþli rezervuarý, Feriköy pompa istasyonu, Feriköy su depolarý, tamir atölyesi ve lojmanlar. Tarihi su yollarýna ait yapýlarýn özgün biçimde korunarak bu kültür ve teknolojinin gelecek nesillere aktarýlmasý endüstriyel su mirasýmýz açýsýndan büyük önem arz etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Terkos, Tarihi Su Yolu, Su Yapýlarý
|
