Çalýþmada mimar Turgut Cansever ve toplum bilimci Henri Lefebvre’nin mekân üzerine geliþtirdikleri düþünceler sorgulanmaktadýr. Farklý kültür ve ideolojileri benimsemiþ bu kiþilerin söylemleri benzer zeminde “yaþanan mimari” ve “yaþanan mekân” kavramlarýyla buluþturulmuþtur. Lefebvre’nin “yaþanan mekân” söylemi çerçevesinde, Cansever’in felsefi evreninden üretilen “yaþanan mimari” çýkarýmýnýn arandýðý sorgulamada, iki yaklaþýmýn hangi noktalarda kesiþtiði izlenirken, yöntem olarak Cansever’in þehir örneklemelerinin ve söylemlerinin incelenmesi benimsenmiþtir. Lefebvre’nin “yaþanan mekân”ý, hareketli oluþuyla dönüþür, dönüþtürerek üretir ve üretilir. Bu deðiþkenliklerin akýþýyla hayatýn içinde özgürce kendiliðinden oluþabilmektedir. Böylelikle mekân ve insan iliþkisine göre insanýn var oluþunun mekânda nasýl gerçekleþtiði sorgulanýrken insan bedeninin ritmik hareketleri þehrin dinamizminin mekânsal karþýlýðýna baðlanmaktadýr. Cansever felsefesinde ise “yaþanan mimari” çýkarýmýnýn, mekâný kapsayan her þey ve varlýðýn, eylemin meydana geldiði yer olduðu görülür. Varoluþu algýlamak, yaratýlan her þeyi kendi iç yolculuðuna dahil etmek, mekâný insan çerçevesinde sorgulamayý gerektirmektedir. Hareket halindeki insanýn her adýmýnda görülen, birbirine eklemlenen farklý þeylerin olmasý þehri oluþturan farklý köþelerle, sokaklarla ve meydanlarla karþýlaþtýrmakta böylece varlýðýn dinamizmi þehirde algýlanýr hale gelmektedir. Çalýþma, Cansever’in þehir örneklemeleriyle onun söylemleri içerisinden üretilmiþ “yaþanan mimari” çýkarýmýnýn, Lefebvre’nin “yaþanan mekân” söylemiyle benzerliklerinin sorgulandýðý bir deðerlendirmedir. Cansever ve Lefebvre farklý kültürel deðerlere, inançlara sahip, farklý coðrafyalarda yaþamýþ iki 20.yy. düþünürü olmalarýna raðmen kiþisel karakterleri baðlamýnda ortaya koyduklarý mekân ve mimariye dair söylemler, bütünlük içerisindedir. Mekân, varoluþ olarak canlý, dinamik, süreklilik barýndýrmasýyla benzerlik göstermekte ve anlamsal açýdan yakýn zemin üzerindedir. Sonuç olarak benzerlik taþýyan bu kavramlar, Cansever ve Lefebvre’nin mekâna dair düþüncelerindeki çok kapsamlý iliþkilerinin bir arada buluþturulma çabasýdýr.
Anahtar Kelimeler: Turgut Cansever, Henri Lefebvre, Yaþanan Mimari, Yaþanan Mekan, Þehir
|
