Tüm canlýlar yaþamýný doðal kaynaklara baðlý olarak sürdürmektedir. Doðal kaynaklarýn hýzla tükendiði günümüzde, sürdürülebilirliðin önemi artmakta ve çevresel etkiyi azaltmak için endüstriyel ürünleri sürdürülebilir hale getirme ihtiyacý doðmaktadýr. Literatürdeki bulgular, þirketlerin sürdürülebilirlik uygulamalarýnýn þirket büyüklüklerine göre farklýlýk gösterdiðini ortaya koymaktadýr. Geçmiþ çalýþmalarda sürdürülebilir ürün tasarýmý uygulamalarýnýn çoðunlukla büyük þirketler üzerinden ele alýndýðý görülmekle beraber, Türkiye’deki þirketlerin %99,8’inin KOBÝ olduðu bilinmektedir. Bu çalýþmada, Türkiye için ekonomik ve sosyal kalkýnma açýsýndan önemli bir rol oynayan KOBÝ’ler kapsamýnda sürdürülebilir ürün tasarýmý uygulamalarýnýn mevcut durumunun deðerlendirilmesi amaçlanmaktadýr. Türkiye ekseninde gerçekleþtirilen araþtýrmanýn sistematik bir þekilde yürütülebilmesi amacýyla þirketler önce tüketim ürünleri açýsýndan iki ayrý sýnýfta ele alýnmýþ olup, daha sonra sektörel bazda kategorize edilebilmesi için NACE sýnýflandýrma sistemi kullanýlmýþtýr. Bu baðlamda; NACE sýnýflandýrma sistemine göre dayanýklý tüketim ürünleri ve hýzlý tüketim ürünleri kategorisinde yer alan 5 sektör belirlenmiþtir. Söz konusu sektörlerdeki KOBÝ’ler temelde bünyesinde Arge veya Tasarým merkezi bulunduran þirketler arasýndan seçilmiþ olup, toplam 24 KOBÝ ile görüþmeler yapýlmýþtýr. Bulgular, þirketlerin sürdürülebilir tasarým uygulamalarýný deðerlendirme kriterleri arasýndan “malzeme kullanýmý” ve “ambalaj” konularýna daha fazla hassasiyet duyduklarýný göstermektedir. Malzeme seçiminde, malzemenin çevre duyarlý olmasýndan ziyade malzemenin verimli kullanýmýný önemsedikleri görülmektedir. Ayrýca sürdürülebilirlik uygulamalarýnýn daha çok ‘üretim ve imalat’ açýsýndan ele alýndýðý, kullaným ömrü sonundaki ürünün yeniden kullanýmý ya da baþka bir amaçla kullanýmýný destekleyen çevreci yaklaþýmlarýn göz ardý edildiði görülmektedir. Yönetmeliklerin ve mevzuatlarýn sürdürülebilirlik uygulamalarýný gerçekleþtirmede olumlu bir etki oluþturduðu görülmekle beraber, mevcut yönetmeliklerin yetersiz olduðu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Ürün Tasarýmý, Tüketim Ürünleri
|
