Kuraklýk, yaðýþlarýn kaydedilen normal seviyelerinin önemli ölçüde altýna düþmesi sonucunda arazi ve su kaynaklarýnýn olumsuz yönde etkilenmesine ve hidrolojik dengenin bozulmasýna sebep olan doðal bir afettir. Günümüzde belirgin ve yaygýn bir problem haline gelen kuraklýk, beraberinde sosyal ve ekonomik açýdan birçok probleme zemin oluþturmaktadýr. Kuraklýðýn zamaný, süresi ve þiddeti önceden bilinmemekte olup, kuraklýðýn baþlangýç ve bitiþ zamanýný tahmin etmek çok zordur. Bu sebeple, herhangi bir bölgedeki kuraklýk olaylarýný izlemek için uygun indisin seçilmesi çok önemlidir. Bu çalýþmada, Sakarya Havzasý'ndaki kuraklýklarýn belirlenmesi için dört meteorolojik kuraklýk indisin (Z-Skor Ýndisi (ZSÝ), Çin-Z Ýndisi (CZÝ), Modifiye Edilmiþ Çin-Z Ýndisi (MCZÝ) ve Standartlaþtýrýlmýþ Yaðýþ Ýndisi (SYÝ)) farklý zaman periyotlarý için hesaplanmasý, karþýlaþtýrýlmasý, deðerlendirilmesi ve ayrýca kuraklýk indisleri ile zaman periyotlarý arasýndaki iliþkilerin incelenmesi amaçlanmýþtýr. Çalýþmada ilk olarak, Sakarya Havzasý’nda yer alan Ankara, Kütahya ve Sakarya istasyonlarýna ait 1960-2020 yýllarý arasýndaki aylýk yaðýþ verileri kullanýlarak 1, 3, 6, 9 ve 12 aylýk zaman ölçeklerinde ZSÝ, CZÝ, MCZÝ ve SYÝ deðerleri hesaplanmýþtýr. Daha sonra, geçmiþ dönemlerde meydana gelen kuraklýklarýn karakteristik özellikleri (kuraklýk sýklýðý, kuraklýk süresi ve kuraklýk þiddeti), seçilen indislerin bölge için uygulanabilirliði, performanslarý ve arasýndaki iliþkiler deðerlendirilmiþtir. Çalýþmada dört indise ait sonuçlar deðerlendirildiðinde, ayný zaman periyotlarýnda tüm indisler arasýnda yüksek korelasyon deðerlerine ulaþýldýðý ve aðýrlýklý olarak 1980 sonlarý ve 1990’lý yýllarda (özellikle 1988-1989 ve 1993-1994 yýllarý arasý) en uzun ve en þiddetli kuraklýklarýn yaþandýðý tespit edilmiþtir. Bu çalýþmanýn, Sakarya Havzasý’nda kuraklýk olaylarýnýn izlenmesi, kuraklýk özelliklerinin belirlenmesi ve kuraklýk indislerinin deðerlendirilmesi ve seçimi için referans saðlayacaðý düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sakarya Havzasý, Kuraklýk, SPI, ZSI, CZI, MCZI
|
