| |
Öz: Giriþ: Uluslararasý adý ile Building Information Modeling (BIM), ülkemizdeki adý ile Yapý Bilgi Modellemesi (YBS), yapý sektöründeki verimlilik arayýþý sonucunda, yazýlým teknolojilerinin saðladýðý altyapý ile oluþmuþ bir yöntemdir. BIM metodunda, yapýnýn tasarým, yapým, yönetim ve yýkým aþamalarý, bir dijital model veya model grubu ile bir süreç halinde yönetilmektedir. Teknik tanýmý ile BIM, 3 boyutlu, parametrik ve nesne tabanlý modeller kullanarak, bir yapýnýn yaþam döngüsü boyunca, projesine ait, birbiriyle uyumlu, koordineli ve iliþkili her tür bilginin yaratýlmasý ve kullanýlmasý sürecidir. BIM bir program ya da ürün deðil, bir yaklaþýmdýr. Projenin tüm ana süreçlerinde etkin olarak kullanýlabilen sistem, iþveren, tasarýmcý, müþavir, yüklenici, alt yüklenici ve tedarikçiler arasýndaki bilgi alýþveriþinin kalitesini ve hýzýný arttýrarak, son kullanýcýlar için en uygun ürünün ortaya çýkmasýný saðlamaktadýr. Sistem, üç boyutlu sayýsal modelleme yapýsýyla görsel bir modelin çok ötesine geçerek, yapýnýn imalatý ile ilgili tüm bilgileri içeren, sürekli geliþtirilebilen çok fonksiyonlu bir yönetim ve bilgi paylaþým aracý görevi görmektedir. BIM metodunun avantajlarýnýn ana kaynaðýný, projedeki bileþenlere atanan sýnýrsýz parametreler içerisine girilen veriler oluþturmaktadýr. Fakat bileþenlere girilebilecek potansiyel verilerin gerekliliðini oluþturacak ihtiyaçlarýn bilgisi, zaman ve iþ gücü kaybýný önlemek için, modelin oluþturulmasýna baþlanmadan önce belirlenmelidir. Bu sebeple, BIM yaklaþýmýnýn en kritik noktasýný, bu modelin nasýl uygulanacaðýnýn belirlendiði BIM Uygulama Planlarý oluþturmaktadýr. BIM Uygulama Planý, BIM yaklaþýmý ile üretilecek projenin tanýmýna, kapsamýna, özel risklerine, hedeflerine, modelleme stratejisine-kurallarýna, kaynaklarýna, teknolojik altyapý gereksinimlerine, paydaþlarýna, ekiplerine ait bilgi ve kararlarý içeren veriler bütünüdür. Bu planda verilen-verilmeyen kararlar, BIM araçlarýnýn ve modellerinin yararlarýný doðrudan etkilemektedir. BIM’in kullanýmýnýn yaygýnlaþmasý ile birlikte, devletler, üniversiteler, standart enstitüleri, meslek odalarý gibi birimler, yöntemin geliþmesi için çalýþmalar yapmaktadýr. Bu çalýþmalar doðrultusunda oluþturulan standartlar ve protokoller ise Mimarlýk, Endüstri ve Ýnþaat sektörünün paydaþlarý tarafýndan, proje süreçlerinin planlanmasýnda kullanýlmaktadýr. Amaç: Bu çalýþma, BIM Uygulama Planý içeriklerinin incelenmesi, bu içeriklerin farklý yapý sektörü otoritelerince yapýlan yayýnlarýndaki hallerinin karþýlaþtýrýlmasý ve toplanan bu verilerin deðerlendirilmesi amacýyla yapýlmýþtýr. Kapsam: Çalýþma kapsamýnda, ana konu olan BIM metodunun, planlama aþamasý üzerine yoðunlaþýlmýþtýr. Metot sürecinin saðlýklý ilerleyebilmesi için hazýrlanan BIM Uygulama Planlarýnýn içerikleri ele alýnmýþtýr. Sýnýrlar: Çalýþmada incelenen BIM Uygulama Planlarý seçilirken, planýn bir devlet, üniversite, enstitü, komite ya da meslek odasý tarafýndan hazýrlanmýþ ve yayýnlanmýþ olmasý gözetilmiþtir. Planlar incelenirken, içerikler, üst baþlýklarý üzerinden karþýlaþtýrýlmýþtýr. Yöntem: Çalýþmada incelenen BIM Uygulama Planlarý, içerikleri yönünden ele alýnmýþlardýr. Planlarýn birbirleri ile karþýlaþtýrýlabilmesi ve deðerlendirilebilmesi için ihtiyaç duyulan içerik gruplandýrma prensibi, BIM Uygulama Planý oluþturma üzerine yazýlmýþ, The Pennsylvania State University The Computer Integrated Construction Research Group tarafýndan hazýrlanmýþ Building Information Modeling Project Execution Planning Guide adlý kaynaktaki içerik kategorileri üzerinden oluþturulmuþtur. Bu kategoriler: proje referans bilgileri, proje hedefleri ve BIM amaçlarý, BIM süreci tasarýmý, teslim stratejileri ve anlaþmalarý, BIM kapsam tanýmlarý, organizasyonel roller ve sorumluluklar, iletiþim prosedürleri, teknoloji altyapý ihtiyaçlarý ve model kalite kontrol prosedürleri þeklindedir. Bu kategoriler altýndaki verilere sahip olup olmama durumu üzerinden incelenecek olan BIM Uygulama Planlarýnýn bulunmasý için; üniversiteler, enstitüler, devletler gibi yapý sektörü otoritelerince hazýrlanmýþ ve yayýnlanmýþ olan BIM Uygulama Planý örnekleri araþtýrýlmýþtýr. Bu araþtýrma ile MIT, Harvard University, Princeton University, Penn State University gibi üniversitelerce hazýrlanmýþ planlar; Amerika Birleþik Devletleri Ordusu Mühendisleri Birliði (USACE), Singapur Ulusal Kalkýnma Bakanlýðý (Singapur BCA), Yeni Zelanda Ýþletme, Ýnovasyon ve Ýstihdam Bakanlýðý (NZ BAC) gibi kurumlarýn kendi ülkeleri için kurduklarý çalýþma birimlerince hazýrlanmýþ devlet destekli planlar; Birleþik Krallýk Mimarlýk Mühendislik Yapý Endüstrisi Komitesi (AEC UK), Yapý Proje Bilgi Komitesi (CPIc) gibi komitelerce tanýmlanmýþ planlar incelemeye alýnmýþtýr. Bu kurum ve kuruluþlarýn oluþturduðu 9 adet plan örneðinin içerikleri, ilk adýmda belirlenen kategorilerce veri barýndýrma durumuna göre karþýlaþtýrýlmýþtýr. Bulgular: Karþýlaþtýrmada kullanýlan 9 kategorinin tümünde veri barýndýran planlar: Penn State University, MIT, USACE, Yeni Zelanda BAC, CPIc tarafýndan üretilen planlar olduðu tespit edilmiþtir. Benzer planlar üzerine yapýlmýþ, literatürdeki karþýlaþtýrma örneklerinde görülen eski versiyonlardaki eksiklik barýndýran planlarýn (USACE, v1.0), sonraki versiyonlarýnda (USACE v2.1) eksiklerini giderdiði görülmüþtür. Planlar arasýnda, içerik kategorilerine konu olan kýsýmlarýn, bir tanesinde herhangi bir þablon vermeden sadece baþlýkla geçilirken (Singapur BCA), diðerinde detaylanýp geniþleyerek, plana ek doküman ya da plandan ayrý doküman haline geldiði görülmüþtür. (Yeni Zelanda BAC) Sonuç: Planlarýn hazýrlanma yýllarý dikkate alýndýðýnda, günümüze gelindikçe, planlardaki içerik eksiklerinin tamamlanmakta; benzer standartlarýn kullanýlmasý ile ideal kategorileþme oluþmaktadýr. Literatürde yapýlan karþýlaþtýrma çalýþmalarý, planlarýn geliþimine katký saðlamaktadýr. Ýçerik eksiklikleri BIM metodundan elde edilecek verimi düþürme riski barýndýrýrken, içeriklere dair açýklamalarýn ve þablonlarýn eksikliði, planlarýn kullanýlabilirliðini azaltmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: BIM, YBS, BIM Uygulama Planý
|
