Nüfus artýþý, tarým, sanayi, endüstri, enerji gibi ihtiyaçlarla artan talep, gelecekte görülmesi muhtemel iklim deðiþikliði tehdidi ile birlikte birçok bileþeni içinde barýndýran havzalarýn yönetim sorunu, etkin ve etkileþimli birçok alt modeli kapsayan bir yönetim sistemini zorunlu hale getirmiþtir. Bir havza yönetim modelinin; havzanýn gerçeklerini mümkün olduðunca göz önünde bulunduran, yaðýþ, akýþ gibi birçok veriyi ele alýp istatistik, simülasyon, optimizasyon teknikleri gibi alt modelleri kullanan bir karar destek sistemiyle iliþkilendirilmesi gerekir. Su kaynaklarýnýn sürdürülebilir kullanýmý ve geliþtirilmesinde hidroelektrik santrallerin optimum ve etkin iþletimi, üzerinde düþünülmesi gereken en önemli hususlardan biridir. Bu çalýþma, Yeþilýrmak Havzasýnda mekansal karar destek sisteminin çok barajlý sistem iþletimi için alt model önerisi üzerinedir. Bu çalýþmada, çok amaçlý ve çok barajlý bir su kaynaklarý sistemi tanýmlanmakta, ardýþýk yaklaþtýrmalý dinamik programlama optimizasyon tekniðinin kullanýlan bir model geliþtirilmekte ve Yeþilýrmak Nehir Havzasý’nda nehrin ana ve tali kolu üzerinde ardýþýk olarak bulunan bir su kaynaklarý sistemine uygulanmaktadýr. Optimizasyon modelinde amaç fonksiyonu iki aþamalý olup, güvenilir gücün ve toplam enerjinin en büyüklenmesi þeklidedir. Kritik döneme ait kuraklýk akým verileri ile güvenilir güç en büyüklendikten sonra, en büyüklenen güvenilir güç deðeri toplam enerjinin en büyüklenmesinde modele kýsýt olarak girilmektedir. Elde edilen sonuçlarýn diðer yaklaþýmlardan daha iyi çözüm ürettiði görüldüðünden, modelin Yeþilýrmak havzasý bütünleþik havza yönetimi mekânsal karar destek sistemine bir alt optimizasyon modeli olarak katký saðlayacaðý düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Mekansal Karar Destek Sistemleri, Yeþilýrmak Havzasý, Enerji
|
