|
Mühendislik üst yapý tasarýmlarýnda, tasarýmýn yapýlacaðý temel zemininde izin verilebilir oturma ve yeterli taþýma kapasitesi mevcutsa genellikle yüzeysel temeller kullanýlarak çözümler yapýlmaktadýr. Temel zeminlerinin taþýma gücü ve oturma bakýmýndan yeterli olmamasý durumunda ise en genel ve kolay çözüm olarak son yýllara kadar derin temel sistemleri tercih edilmektedir. Ancak, son yýllarda geliþen teknolojilere baðlý olarak söz konusu taþýma gücü ve oturma bakýmýndan yetersiz problemli zeminlerde direk derin temel sistemi uygulamalarýnýn yerine yeni çözümler bulunmuþtur. Bu yeni çözümler zemin ýslahý veya zemin iyileþtirmesi olarak adlandýrýlmaktadýr. Zemin iyileþtirmesi yapýlmýþ bir zeminde, oturma problemi ortadan kaldýrýlmakta ve taþýma kapasitesi artýrýlmaktadýr. Ayrýca, zemin ýslahý veya zemin iyileþtirmesi yöntemi uygulamalarý, derin temel sistemleri uygulamalarýna göre daha ekonomik ve daha kýsa sürede tamamlandýðý için son yýllarda git gide önem kazanmaktadýr. Zemin ýslah veya zemin iyileþtirme yöntemlerinden sýklýkla tercih edilenlerden biri de katký malzemeleridir. Bu katký malzemeleri genellikle kireç, uçucu kül, cam elyaf, yüksek fýrýn cürufu, inþaat yýkýntý atýklarýdýr. Katký malzemelerinden inþaat yýkýntý atýklarý, son yýllarda kentsel dönüþüm çalýþmalarýnýn yoðun bir þekilde devam etmesi nedeniyle çok fazla bulunmaktadýr. Bu inþaat yýkýntý atýklarýnýn, 18/03/2004 tarihli 25406 sayýlý resmi gazete de bahsedildiði üzere, çevreye zarar vermeyecek þekilde öncelikle kaynakta azaltýlmasý, toplanmasý, geçici biriktirilmesi, taþýnmasý, geri kazanýlmasý, deðerlendirilmesi ve bertaraf edilmesi gerektiði ifade edilmiþ ve bunlara baðlý olarak genel kurallarý düzenlenmiþtir. Bu atýklarýn taþýma gücü ve oturma bakýmýndan yetersiz yumuþak zeminlerin iyileþtirilmesi ile geri kazanýlýp deðerlendirilebileceði düþünülmektedir. Bu araþtýrma, yumuþak zeminlerin inþaat yýkýntý atýklarý ile iyileþtirilerek, söz konusu atýklarýn yeniden deðerlendirilip geri kazanýlmasýna yönelik deneysel bir çalýþmadýr. Deneysel çalýþmalar, Çukurova Üniversitesi Ýnþaat Mühendisliði Bölümü Zemin Mekaniði Laboratuvarýnda gerçekleþtirilmiþtir. Ýnþaat yýkýntý atýklarý, kentsel dönüþüm kapsamýnda yýkýlan bir yapýdan alýnmýþ ve özel tanburlar yardýmýyla toz haline gelinceye kadar öðütülmüþtür. Öðütülen numuneler, 2mm çaplý elekten elendikten sonra elek altýnda kalan inþaat yýkýntý atýklarý deneye hazýr hale getirilmiþtir. Ayrýca deneylerde kullanýlacak yumuþak zemin için kohezyonlu bir zemin seçilmiþ ve bu zeminin endeks özelliklerini belirleyebilmek amacýyla laboratuvarda bir seri deney gerçekleþtirilmiþtir. Deneyler sonucunda, kohezyonlu zemine ait, likit limit deðeri yaklaþýk olarak % 42, plastik limit deðeri yaklaþýk olarak % 24, maksimum kuru birim hacim aðýrlýðý 17,4 kN/m3, zeminin sýnýfý, TS 1500’e göre orta plastisiteli kil (CI) olarak belirlenmiþtir. Hacimce %2, %6, %10 ve %14 oranlarýnda inþaat yýðýntý atýklarý ile karýþým yapýlarak numuneler 50 mm çapýnda, boyu çapýnýn iki katý, doygun ve kýlcal çatlak içermeyecek þekilde (TS1900-2) kohezyonlu zemin numunesi oluþturulmuþtur. Zemin numunesi, iki parçalý kalýp yaðlanarak çelik tübe yerleþtirilmiþtir. Kalýbýn iki aðzýndan taþan zemin numunesi kýl testereyle kesilip atýlmýþtýr. Oluþturulan deney numuneleri serbest basýnç deneyine tabi tutularak dayanýmlar belirlenmiþtir. Deneylerde, zemin numunesinin presin alt plâtformuna merkezlenerek oturtulduktan sonra üst baþlýk numune üst yüzüne rahatça ve tam deðecek þekilde indirilmesine standartta da (TS1900-2) belirtildiði gibi dikkat edilmiþtir. Boy deðiþmeyi ölçen komparatör saati, alt ve üst baþlýklar arasýna yerleþtirilerek sýfýrlanmýþtýr. Yükleme numunede dakikada % 0,5 - % 2 arasý birim boy kýsalmasý oluþturacak þekilde standartta belirtildiði (TS1900-2) gibi yapýlmýþtýr. Sonuçta, taþýma güçleri belirlenirken, düþey yük-deplasman eðrilerinin pik yaptýðý deðerler alýnmýþ ve bu pik deðerlerinin yarýsý alýnarak ise kohezyon deðerleri belirlenmiþtir. %100 yumuþak zemin olmasý durumunda, serbest basýnç dayanýmý 1.29 kg/cm2 ve yumuþak zemine hacimce %2, %6, %10 ve %14 oranlarýnda inþaat yýkýntý atýklarý katýlmasý durumunda ise, serbest basýnç dayanýmlarý sýrasýyla 1.625 kg/cm2, 2.245 kg/cm2, 3.444 kg/cm2 ve 3.676 kg/cm2 olarak belirlenmiþtir. Bu durumda, hacimce %2, %6, %10 ve %14 oranlarýnda inþaat yýkýntý atýklarý katýlarak yapýlan iyileþtirmede, %100 yumuþak kil olmasý durumuna göre sýrasýyla 1.26, 1.74, 2.45 ve 2.85 kata varan serbest basýnç dayanýmýnda iyileþmeler meydana geldiði görülmüþtür.
Anahtar Kelimeler: Zemin Ýyileþtirmesi, Kentsel Dönüþüm, Ýnþaat Yýkýntý Atýklarý
|