UNESCO Dünya Mirasý Listesi’nde, Ýstanbul içerisinde yer alan dört tarihi alandan biri olan Zeyrek-Cibali bölgesi, bünyesinde barýndýrdýðý kendine has ahþap yapý kültürü ve ahþap konut stoðu sebebiyle, geçmiþten günümüze birçok çalýþmaya konu olmuþtur. Yapýlan çalýþmalarýn genellikle, bölgede yer alan yapý gruplarýnýn sayýsal verileri; yapýnýn çevre, plan ve teknik özellikleri vb. durumlarýnýn tespiti düzeyinde kalmýþ olduðu görülmektedir.
1980’lerden itibaren bölgede baþlayan ve günümüzde artarak devam eden koruma ve restorasyon çalýþmalarýnda, yapýnýn karakterine ve teknik özelliklerine uygun olmayan müdahaleler yapýlmasý sonucunda, ahþap konutlar özgün kimliðini kaybetme riskiyle karþý karþýya býrakýlmýþtýr.
Bu çalýþmada amaç, DMA içerisinde yer alan Zeyrek-Cibali bölgesi’nde, yapýlan koruma-restorasyon çalýþmalarýnda uygulanan müdahalelerin, ahþap konutlar üzerindeki etkilerini incelemek ve öneriler geliþtirmektir.
Bu kapsamda, Zeyrek-Cibali Bölgesi’nde bulunan ahþap yapýlarla ilgili geçmiþe dönük belgeleme çalýþmalarýnýn derlenmesi ve günümüze kadar yapýlmýþ olan koruma-restorasyon çalýþmalarý üzerinden karþýlaþtýrmalý analizlerle, deðerlendirilmesi yapýlmýþtýr.
Araþtýrmada anket, veri toplama, mevcut durumun tespiti ve karþýlaþtýrmalý analizler yapýlmýþ olup; ahþap yapýlarýn özgün-güncel durumlarý incelenmiþtir.
Yapýlan tespit çalýþmalarýnda; Zeyrek-Cibali Bölgesi’nde yer alan tescilli ahþap konutlarýn %42’sinin ayakta, %37’sinin yýkýlmýþ ve/veya harabe ve %20’sinin uyumsuz yeni yapý olduðu belirlenmiþtir.
Sonuç olarak, Zeyrek-Cibali Bölgesi’nde uzun yýllardýr süregelen yanlýþ þehircilik ve restorasyon uygulamalarý; konutlarýn özgün niteliklerinin, bölgenin tarihsel kimliðinin ve belgesel nitelikli varlýðýnýn tahrip olmasýna sebep olmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Zeyrek, Geleneksel Ahþap Konutlar, Koruma, Özgünlük, Restorasyon Uygulamalarý, Dünya Mirasý, Ýstanbul
|
