Teknolojinin gelişmesi ile birlikte teknolojik aletlere olan ihtiyaçlar gün geçtikçe artmaktadır. Teknolojik aletlerin kullanımı ise ortaya çıkan atık elektrikli ve elektronik eşyaların (AEEE) sayısının son yıllarda artarak çoğalmasına sebep olmaktadır. Global E-atık İzleme raporuna göre dünyada 2020 yılında toplam 53,6 milyon ton atık elektrikli ve elektronik eşya üretilmiştir ve 2030 yılına kadar bunun 74,7 milyon ton olması beklenmektedir. E-atıkların içerdikleri değerli madenler ve zararlı maddelerden ötürü, geri dönüşümü veya bertaraf edilmesi kontrollü şekilde yapılmalıdır. Aksi taktirde zararlı maddeler hava, su veya toprağa karışabilmekte ve insan sağlığı için tehlike oluşturmaktadır. Dünya çapında birçok ülke e-atıkları bir sorun olarak kabul edip bu doğrultuda yasal düzenlemeler yapmaktadır. AEEE yönetiminin ilk adımı e-atıkların kontrollü olarak toplanmasıdır. Türkiye’de e-atıkların toplanması, belediyeler, yetkilendirilmiş kuruluşlar ve özel firmalar aracılığıyla yapılmaktadır. Bu çalışmada, Samsun ilinin Atakum ilçesinde e-atık toplama kutularının ilçe sınırları içerisinde en uygun yerlerde konumlandırması amaçlanmıştır. Bu doğrultuda Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Kararsız Bulanık SWARA yöntemlerinden faydalanılmıştır. Öncelikle uzman ekip oluşturularak e-atık toplama kutularının konumlandırılmasında önem arz eden kriterler belirlenmiştir. Ardından uzman görüşleri doğrultusunda Kararsız Bulanık SWARA yöntemi kullanılarak kriterler ağırlıklandırılmıştır. En önemli kriter 0,365 değeri ile Sanayiye Uzaklık; en az önemli kriter ise 0,025 değeri ile Parklara Uzaklık olarak bulunmuştur. Elde edilen kriter ağırlıkları doğrultusunda CBS yardımı ile alternatif noktalar belirlenmiştir. (Bu çalışma birinci sırada yer alan yazarın Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsünde yapılan yüksek lisans tezinden üretilmiştir. ORCID NO: 0000-0003-3933-6508)
Anahtar Kelimeler: E-atık, CBS, Kararsız Bulanık SWARA
|
