Bu bildiri günümüzde daha çok Coğrafi Bilgi Sistemleri(CBS) başlığı altında tartışılan ancak mikro ölçekte çalışan tasarımcılar için de oldukça önemli bir kavram haline gelen haritalama ve optimizasyon çalışmalarına potansiyel arayüz olabilecek Grasshopper 3d yazılımının kuramsal çerçevesi ve mekan üretim olasılıklarını tartışmaktadır.
Grasshopper 3d, Rhinoceros modelleme programına eklenti olarak çalışmaktadır. Bu yazılımın matematiksel verilere dayalı üretim biçimi gözlemlendiğinde yazılımın yatay-ilişkisel ilkelere dayalı dizgesi ön plandadır. Çalışma, öncelikle bu ilişkiselliğin teorik çerçevesiyle ilgilenmektedir.
Bu doğrultuda 20. yüzyılın önemli düşünürleri Deleuze&Guattari’nin Bin Yayla isimli eserlerinde rizom (köksap) metaforu üzerinden tartışmaya açtıkları yatay-heterarşik ilişkisel model dikkat çekicidir. Onlar için dikey ilişkisellik her yönüyle problematiktir. Düşünce ve üretim biçimi kısıtlıdır. Bir ağacın kök, gövde ve yapraklarına benzer analojiye sahip bu model, bir üst denetleyiciye tutunan, sabitleyen ve sabitlenen dizgededir. Özellikle fiziki mekanın üretiminde tasarımcı grubu Öklidyen düşünceye zorlayan, sınırlayıcı ve esnek olmayan bir modeldir. Bunun neticesinde geçmişten bugüne betonarme kentleşmeye içerik oluşturan ortogonal kent tipolojileri alışılagelmiştir.
Buna karşın potansiyel, yatay-heterarşik bağlantı biçimindedir. Rizomatik bağlantı biçimi olarak tasvirlenen bu model, yaşamın tüm olanaklarından beslenen, toprakla birebir ilişkili ve birbirine artiküledir.
Bu çalışma sonucunda Deleuze&Guattari’nin işaret ettikleri rizomatik ilişkisellik sayesinde, bugünün açık kaynak kodlu yazılımlarının bir temsilcisi Grasshopper 3d yazılımı ile Öklidyen geometrinin dışına çıkabilecek nitelikte veri görselleştirme ve manipülasyon tekniklerinin geliştirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Böylece ortogonal düşüncenin sınırlayıcı şablon üretimleri yerine toprakla ilişkili ve küresel tehditlere duyarlı içerik olanaklıdır. Bundan sonraki süreç için özellikle CBS çalışmalarında mimar ve tasarımcı grubun sürece entregrasyonun kolaylaşması ve deprem, sel gibi doğal afetlere karşı hızlı reaksiyon geliştirilmesi yönünde çalışmaların yürütülmesi önerilmektedir. ORCID NO: 0000-0002-8069-8669, 0000-0003-4945-8242
Anahtar Kelimeler: Deleuze&Guattari, Rizom, Yatay-İlişkisellik, Grasshopper 3d, Hesaplamalı Mekan
|