Baraj haznelerindeki ardışık zamanlardaki su hacimlerinin kesikli bir Markov zinciri süreci oluşturduğu kabul edilebilir. Söz konusu süreci dikkate alarak geliştirilen Gould olasılık matrisi algoritması işletme dönemi başlangıcındaki hacim durumuna bağlı olarak haznenin arz açığı vermeden işleyişini nasıl sürdürebileceği bilgisini verebilmektedir. Bu bakımdan yöntem aktif kapasitesi belli olan bir haznenin farklı iklim ve su talebi senaryoları için kuruma olasılığını da vererek gelecekte hazne tepkilerinin irdelenmesine olanak tanımaktadır. Çalışmada Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) dördüncü değerlendirme raporu senaryoları altında çalıştırılan 14 iklim modelinin ölçek indirgemesi yapılarak İzmir ilindeki Tahtalı baraj havzası özelinde yağış, sıcaklık ve buharlaşma projeksiyonları oluşturulmuştur. Hazneyi besleyen akımın simülasyonu ise kalibrasyonu ve doğrulaması gözlenmiş veriler ile sağlanmış ortalanmış-parametrik bir model ile gerçekleştirilmiştir. Hem bu çıktılar hem de haznenin işletme hacmi sınırları ve göl yüzey alanı-hacim ilişkileri kullanılarak Gould olasılık matrisi algoritması işletilmiştir. Buna göre, geçmiş iklim koşulları altında elde edilen sonuçlar kıyas kabul edildiğinde, kötümser emisyon senaryosu olan SRES-A2 altında 2001-2099 dönemi için hazneden çekilebilecek içmesuyu arzının yaklaşık %30 civarında azalabileceği öngörülmektedir. Ayrıca planlama raporu talebi altında işletme yapıldığında haznede herhangi bir arz açığı oluşmaması için döneme hep 135 hm3’ten daha büyük bir hacimle başlanması gerekmekte iken, farklı başlangıç durumlardan elde edilen kararlı hal çözümlerinden kümülatif kuruma olasılığı %25 bulunmuştur. ORCID NO: 0000-0003-1284-3825
Anahtar Kelimeler: Gould Olasılık Matrisi, Tahtalı Barajı, İçmesuyu Arzı, İklim Değişikliği
|